Έκζεμα. Φυσικές θεραπείες για την ανακούφιση από το έκζεμα

Το έκζεμα, γνωστό επίσης ως ατοπική δερματίτιδα, είναι μια χρόνια πάθηση του δέρματος που χαρακτηρίζεται από φλεγμονή, φαγούρα και ερυθρότητα στο δέρμα. Είναι μια συχνή πάθηση, που επηρεάζει έως και το 20% των παιδιών και το 3% των ενηλίκων παγκοσμίως. Το έκζεμα μπορεί να είναι κληρονομικό και συχνά συνδέεται και με άλλες αλλεργικές καταστάσεις, όπως το άσθμα και η αλλεργική ρινίτιδα.

Η ακριβής αιτία του εκζέματος δεν είναι γνωστή, αλλά πιστεύεται ότι είναι ένας συνδυασμός γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Οι αρχικές πυροδοτήσεις για το έκζεμα μπορεί να περιλαμβάνουν χημικά ερεθιστικά, αλλεργιογόνα, στρες και αλλαγές στη θερμοκρασία ή την υγρασία.

Τα συμπτώματα του εκζέματος περιλαμβάνουν ξηρό δέρμα με απολέπιση, έντονο κνησμό, ερυθρότητα, οίδημα και ορορροή ή σχηματισμό κρούστας. Το έκζεμα μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε στο σώμα, αλλά συνήθως το βλέπουμε στο πρόσωπο, τα χέρια, τα πόδια και τις αρθρώσεις.

Η θεραπεία για το έκζεμα συνήθως περιλαμβάνει την ενυδάτωση του δέρματος, την αποφυγή ερεθισμών και τη χρήση τοπικών ή από του στόματος φαρμάκων για τη μείωση της φλεγμονής και του κνησμού. Σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να συσταθεί φωτοθεραπεία ή ανοσοκατασταλτικά φάρμακα. Αν και επί του παρόντος δεν υπάρχει αποτελεσματική αιτιολογική θεραπεία για το έκζεμα, με τη σωστή διαχείριση, οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να ελέγξουν τα συμπτώματά τους και να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή.

Συμπτώματα του Εκζέματος

Τα συμπτώματα του εκζέματος μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με το άτομο και τη σοβαρότητα της κατάστασης, αλλά συνήθως περιλαμβάνουν:

Κνησμός: Το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα του εκζέματος είναι ο έντονος κνησμός, ο οποίος μπορεί να είναι επίμονος και δύσκολο να ελεγχθεί.
Ξηρότητα: Το προσβεβλημένο δέρμα μπορεί να φαίνεται ξηρό, με φολίδες ή με έντονη απολέπιση.
Ερυθρότητα: Το έκζεμα συχνά προκαλεί ερυθρότητα του δέρματος, η οποία μπορεί να είναι ήπια ή σοβαρή.
Οίδημα: Το δέρμα μπορεί να είναι οιδηματώδες, ιδιαίτερα γύρω από την πάσχουσα περιοχή.
Κρούστα ή ορορροή: Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, το έκζεμα μπορεί να προκαλέσει σχηματισμό κρούστας ή το δέρμα να ορορροεί (δηλαδή να υπάρχει ροή υγρού από τις βλάβες).
Πάχυνση δέρματος: Με την πάροδο του χρόνου, το έκζεμα μπορεί να προκαλέσει πάχυνση του δέρματος και να γίνει πιο σκληρό από το κανονικό.
Ευαισθησία: Το προσβεβλημένο δέρμα μπορεί να γίνει πιο ευαίσθητο σε διάφορες ουσίες, όπως σαπούνι, απορρυπαντικά και ορισμένα υφάσματα.
Αλλαγή στο χρώμα του δέρματος: Σε ορισμένες περιπτώσεις, το έκζεμα μπορεί να αλλάξει το χρώμα στο προσβεβλημένο δέρμα και να γίνει πιο σκούρο ή πιο ανοιχτό.

Αιτίες του Εκζέματος

Το έκζεμα μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε στο σώμα, αλλά συνήθως βρίσκεται στο πρόσωπο, τα χέρια, τα πόδια και τις αρθρώσεις. Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανίζονται και να φεύγουν και μπορεί να γίνονται πιο σοβαρά κατά τη διάρκεια ορισμένων εποχών ή ως αντίδραση σε συγκεκριμένους παράγοντες.

Η ακριβής αιτία του εκζέματος δεν είναι γνωστή, αλλά πιστεύεται ότι είναι ένας συνδυασμός γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Μερικοί από τους παράγοντες που μπορεί να συμβάλλουν στην εμφάνιση του εκζέματος περιλαμβάνουν:

Γενετικοί παράγοντες: Το έκζεμα συχνά τρέχει σε οικογένειες και η έρευνα έχει εντοπίσει συγκεκριμένα γονίδια συμπεριλαμβανομένων γονιδίων που εμπλέκονται στο ανοσοποιητικό σύστημα, στη λειτουργία του δερματικού φραγμού και στη φλεγμονή, και που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης της πάθησης.
Δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος: Το έκζεμα πιστεύεται ότι προκαλείται εν μέρει από δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, η οποία οδηγεί σε φλεγμονή και άλλα συμπτώματα.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες: Ορισμένοι περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορούν να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν τα συμπτώματα του εκζέματος, όπως η έκθεση σε χημικά ερεθιστικά, αλλεργιογόνα, αλλαγές θερμοκρασίας ή υγρασίας και το στρες.
Δυσλειτουργία του δερματικού φραγμού: Το εξωτερικό στρώμα του δέρματος λειτουργεί ως προστατευτικό φράγμα έναντι του περιβάλλοντος και η δυσλειτουργία αυτού του φραγμού μπορεί να οδηγήσει σε έκζεμα.
Βακτήρια και ιοί: Ορισμένοι τύποι βακτηρίων και ιών μπορούν να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν τα συμπτώματα του εκζέματος, ιδιαίτερα σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Ορμονικές αλλαγές: Οι ορμονικές αλλαγές, όπως αυτές που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή της εφηβείας, μπορούν να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν τα συμπτώματα του εκζέματος.
Φάρμακα: Ορισμένα φάρμακα, όπως τα αντιβιοτικά, μπορούν να προκαλέσουν αλλεργική αντίδραση που οδηγεί σε συμπτώματα εκζέματος.

Οι αιτίες του εκζέματος μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο και σε πολλές περιπτώσεις, η ακριβής αιτία μπορεί να μην είναι γνωστή. Ωστόσο, ο εντοπισμός και η αποφυγή των ερεθισμάτων μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση των συμπτωμάτων του εκζέματος.

Επιπλοκές του Εκζέματος

Το έκζεμα μπορεί να οδηγήσει σε διάφορες επιπλοκές, όπως:

Δερματικές λοιμώξεις: Λόγω της διάσπασης του δερματικού φραγμού, τα άτομα με έκζεμα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης δερματικών λοιμώξεων. Το ξύσιμο μπορεί επίσης να εισαγάγει βακτήρια στο δέρμα, οδηγώντας σε μόλυνση.
Αλλεργικές αντιδράσεις: Τα άτομα με έκζεμα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης αλλεργικών αντιδράσεων σε ορισμένες ουσίες, όπως αρώματα, συντηρητικά και ορισμένα τρόφιμα.
Διαταραχές ύπνου: Ο κνησμός και η δυσφορία από το έκζεμα μπορούν να επηρεάσουν τον ύπνο, οδηγώντας σε κόπωση και μειωμένη ποιότητα ζωής.
Συναισθηματική δυσφορία: Το έκζεμα μπορεί να προκαλέσει συναισθηματική δυσφορία, συμπεριλαμβανομένου του στρες και της κατάθλιψης, λόγω των επιπτώσεων στις καθημερινές δραστηριότητες, την αυτοεκτίμηση και τις κοινωνικές σχέσεις.
Χρόνιο έκζεμα: Σε ορισμένες περιπτώσεις, το έκζεμα μπορεί να γίνει χρόνιο, με τα συμπτώματα να επιμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το χρόνιο έκζεμα μπορεί να οδηγήσει σε πυκνό, φολιδωτό δέρμα και μπορεί να είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί.

Εργαστηριακές Εξετάσεις για τη Διάγνωση του Εκζέματος

Δεν υπάρχει ειδική εργαστηριακή εξέταση για τη διάγνωση του εκζέματος. Η διάγνωση γίνεται συνήθως με βάση τη φυσική εξέταση του προσβεβλημένου δέρματος και την ανασκόπηση του ιατρικού ιστορικού και των συμπτωμάτων του ασθενούς. Ωστόσο, πρέπει να διενεργηθούν ορισμένες εξετάσεις για να αποκλειστούν άλλες παθολογικές καταστάσεις ή για να εντοπισθούν πιθανές αιτίες του εκζέματος.

Μερικές από τις εξετάσεις που μπορούν να διενεργηθούν είναι:

Έλεγχος αλλεργιογόνων: Οι συγκεκριμένες εξετάσεις αίματος μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό πιθανών αλλεργιογόνων που μπορεί να προκαλούν τα συμπτώματα του εκζέματος.
Καλλιέργεια δέρματος: Ένα δείγμα του προσβεβλημένου δέρματος μπορεί να ληφθεί για τον εντοπισμό βακτηριακών λοιμώξεων που μπορεί να προκαλούν ή να επιδεινώνουν τα συμπτώματα του εκζέματος.
Αριθμός ηωσινοφίλων: Τα ηωσινόφιλα είναι ένας τύπος λευκών αιμοσφαιρίων που μπορεί να αυξηθούν σε άτομα με έκζεμα και άλλες αλλεργικές καταστάσεις.
Βιοψία δέρματος: Ένα μικρό δείγμα δέρματος μπορεί να ληφθεί για εξέταση για να αποκλειστούν άλλες δερματικές παθήσεις.

Εργαστηριακές Εξετάσεις Λειτουργικής Ιατρικής για το Έκζεμα

Οι εργαστηριακές εξετάσεις λειτουργικής ιατρικής διενεργούνται για να βοηθήσουν στον εντοπισμό πιθανών υποκείμενων αιτιών που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στα συμπτώματα του εκζέματος. Οι εξετάσεις λειτουργικής ιατρικής μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό ανισορροπιών ή ελλείψεων που μπορεί να επηρεάζουν τη γενική υγεία και να συμβάλλουν στην εμφάνιση ή την επιδείνωση του εκζέματος. Μερικές από τις εργαστηριακές εξετάσεις λειτουργικής ιατρικής που μπορούν να διενεργηθούν για το έκζεμα είναι:

Έλεγχος υγείας του εντέρου με το EnteroScan®: Η υγεία του εντέρου διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη συνολική υγεία και μπορεί να επηρεάσει το ανοσοποιητικό σύστημα. Εξετάσεις όπως το πλήρες EnteroScan®, ο έλεγχος ινδικάνης και η μέτρηση της ζονουλίνης, μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό ανισορροπιών στα μικρόβια και τη λειτουργία του εντέρου που μπορεί να συμβάλλουν στα συμπτώματα του εκζέματος.
Έλεγχος τροφικής δυσανεξίας με το TrophoScan®: Οι τροφικές αλλεργίες και δυσανεξίες μπορούν να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν τα συμπτώματα του εκζέματος. Ο έλεγχος της IgG τροφικής δυσανεξίας και οι περιοριστικές δίαιτες μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό των προβληματικών τροφίμων.
Έλεγχος επάρκειας θρεπτικών ουσιών: Οι ελλείψεις θρεπτικών συστατικών, όπως τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D ή των απαραίτητων ω-λιπαρών οξέων, μπορούν να συμβάλουν στα συμπτώματα του εκζέματος. Ο έλεγχος για ελλείψεις θρεπτικών ουσιών μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό πιθανών υποκείμενων παραγόντων.
Ορμονικός έλεγχος: Ορμονικές ανισορροπίες, όπως οι διαταραχές στη λειτουργία του θυρεοειδούς, μπορούν να επηρεάσουν το ανοσοποιητικό σύστημα και να συμβάλουν στα συμπτώματα του εκζέματος. Ο ορμονικός έλεγχος μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό ανισορροπιών που μπορεί να συμβάλλουν στα συμπτώματα.
Έλεγχος βαρέων μετάλλων: Η έκθεση σε τοξίνες, όπως βαρέα μέταλλα ή φυτοφάρμακα, μπορεί να επηρεάσει τη γενική υγεία και να συμβάλει στα συμπτώματα του εκζέματος. Ο έλεγχος για βαρέα μέταλλα μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό πιθανών υποκείμενων παραγόντων.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι εργαστηριακές εξετάσεις λειτουργικής ιατρικής θα πρέπει να χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με ένα λεπτομερές ιατρικό ιστορικό και φυσική εξέταση και θα πρέπει να ερμηνεύονται από ειδικευμένο γιατρό.

Θεραπεία του Εκζέματος

Η θεραπεία του εκζέματος μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων και τις υποκείμενες αιτίες. Μερικές κοινές επιλογές θεραπείας περιλαμβάνουν:

Τοπικά κορτικοστεροειδή: Αντιφλεγμονώδεις κρέμες ή αλοιφές που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της ερυθρότητας και της φλεγμονής. Συχνά συνταγογραφούνται για βραχυπρόθεσμη χρήση κατά τη διάρκεια εξάρσεων.
Τοπικοί αναστολείς καλσινευρίνης: Κρέμες ή αλοιφές που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της φλεγμονής και του κνησμού. Συχνά συνταγογραφούνται για χρήση σε ευαίσθητες περιοχές όπως το πρόσωπο και τη βουβωνική χώρα.
Τοπικοί ανοσορυθμιστές: Κρέμες ή αλοιφές που βοηθούν στη ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος για τη μείωση της φλεγμονής και του κνησμού τοπικά.
Ενυδατικές κρέμες: Η διατήρηση της ενυδάτωσης του δέρματος μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κνησμού και στην πρόληψη των εξάρσεων.
Από του στόματος αντιισταμινικά: Φάρμακα που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του κνησμού και χρησιμοποιούνται συχνά τη νύχτα για να βοηθήσουν στον ύπνο.
Φωτοθεραπεία: Περιλαμβάνει την έκθεση του δέρματος σε ελεγχόμενες ποσότητες φυσικού ή τεχνητού φωτός για τη μείωση της φλεγμονής και του κνησμού.
Βιολογικά φάρμακα: Αυτά είναι ενέσιμα φάρμακα που βοηθούν στη ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος για τη μείωση της φλεγμονής και του κνησμού. Χρησιμοποιούνται συχνά σε σοβαρές περιπτώσεις εκζέματος.

Η θεραπεία του εκζέματος πρέπει να εξατομικεύεται με βάση τις συγκεκριμένες ανάγκες του κάθε ασθενή.

Φυσικές Θεραπεία για το Έκζεμα

Υπάρχει μια ποικιλία φυσικών θεραπειών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να βοηθήσουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων του εκζέματος, όπως:

Τακτική ενυδάτωση: Η διατήρηση της ενυδάτωσης του δέρματος είναι το κλειδί για τη διαχείριση των συμπτωμάτων του εκζέματος. Χρησιμοποιήστε μια απαλή ενυδατική κρέμα χωρίς άρωμα για να αποτρέψετε την ξηρότητα του δέρματος και να μειώσετε τον κνησμό.
Αποφυγή ερεθιστικών παραγόντων: Η αποφυγή επαφής με ερεθιστικές ουσίες, όπως σκληρά σαπούνια, απορρυπαντικά και υφάσματα, μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη των εξάρσεων του εκζέματος.
Χλιαρό μπάνιο: Το ζεστό νερό μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα του εκζέματος, οπότε τα χλιαρά μπάνια μπορούν να βοηθήσουν στην καταπράυνση του δέρματος.
Φυσικά, μη τοξικά προϊόντα περιποίησης της επιδερμίδας: Η χρήση φυσικών, μη τοξικών προϊόντων περιποίησης της επιδερμίδας μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου ερεθισμού και αλλεργικών αντιδράσεων.
Διαχείριση στρες: Το άγχος μπορεί να προκαλέσει εξάρσεις εκζέματος, οπότε η άσκηση τεχνικών μείωσης του στρες όπως ο διαλογισμός ή η γιόγκα μπορεί να είναι χρήσιμη.
Φυσικά ρούχα που «αναπνέουν»: Φορώντας χαλαρά ρούχα που «αναπνέουν» κατασκευασμένα από φυσικές ίνες όπως το βαμβάκι μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη του ερεθισμού και στη μείωση της εφίδρωσης.
Προσδιορισμός και αποφυγή των ερεθιστικών παραγόντων: Η παρακολύθηση των συμπτωμάτων του εκζέματος και ο προσδιορισμός τυχόν ερεθίσματα που μπορεί να τα προκαλούν, όπως ορισμένα τρόφιμα, περιβαλλοντικούς παράγοντες ή στρεσογόνους παράγοντες.
Φυτικές θεραπείες: Ορισμένες φυτικές θεραπείες όπως το χαμομήλι, η αλόη βέρα, το λάδι καρύδας και η καλέντουλα μπορούν να βοηθήσουν στην καταπράυνση και την επούλωση του δέρματος.

Λάδι καρύδας: Το λάδι καρύδας έχει αντιφλεγμονώδεις και ενυδατικές ιδιότητες που μπορούν να βοηθήσουν στην καταπράυνση και ενυδάτωση του δέρματος. Εφαρμόστε μια μικρή ποσότητα ελαίου καρύδας στην πληγείσα περιοχή αρκετές φορές την ημέρα.
Μπάνιο βρώμης: Η προσθήκη βρώμης στο μπάνιο μπορεί να βοηθήσει στην καταπράυνση και την ανακούφιση από τον κνησμό. Ανακατέψτε 1 φλιτζάνι ωμό πλιγούρι βρώμης σε λεπτή σκόνη και προσθέστε το σε ένα ζεστό μπάνιο.
Aloe vera: Η αλόη βέρα έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες που μπορούν να βοηθήσουν στην καταπράυνση του δέρματος και στη μείωση της ερυθρότητας και της φλεγμονής. Εφαρμόστε τζελ αλόης στην πληγείσα περιοχή αρκετές φορές την ημέρα.
Χαμομήλι: Το χαμομήλι έχει αντιφλεγμονώδεις και αντιβακτηριακές ιδιότητες που μπορούν να βοηθήσουν στην καταπράυνση και την επούλωση του δέρματος. Παρασκευάστε ένα δυνατό αφέψημα χαμομηλιού και εφαρμόστε το στην πληγείσα περιοχή χρησιμοποιώντας ένα καθαρό πανί.
Μηλόξυδο: Το μηλόξυδο έχει αντιβακτηριακές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της φλεγμονής και στην πρόληψη της μόλυνσης. Αραιώστε το μηλόξυδο με νερό και εφαρμόστε το στην πληγείσα περιοχή χρησιμοποιώντας ένα καθαρό πανί.
Καλέντουλα: Η καλέντουλα έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες που μπορούν να βοηθήσουν στην καταπράυνση και την επούλωση του δέρματος. Εφαρμόστε κρέμα καλέντουλας στην πάσχουσα περιοχή αρκετές φορές την ημέρα.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ενώ οι φυσικές θεραπείες μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων του εκζέματος, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με ιατρική θεραπεία και υπό ιατρική καθοδήγηση.

Βασίλης Ι. Σιδερής
Βιολόγος
Ιατρός Βιοπαθολόγος
Πιστοποιημένος Ιατρός Λειτουργικής Ιατρικής, CFPM