Καισαρική Τομή και Μικροβίωμα

Μπορούν τα κολπικά υγρά της μητέρας να βελτιώσουν την υγεία των μωρών που γεννιούνται με καισαρική τομή;

Τα μωρά που γεννιούνται με καισαρική τομή έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν ανοσολογικές και μεταβολικές διαταραχές, οι οποίες έχουν συσχετιστεί με διαταραχές στο εντερικό τους μικροβίωμα. Η επάλειψη του στόματος, του προσώπου και του δέρματος ενός μωρού με τα κολπικά υγρά της μητέρας του μετά από καισαρική τομή μπορεί να αποκαταστήσει εν μέρει το εντερικό μικροβίωμα, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν πολλές συζητήσεις σχετικά με αυτό το είδος παρέμβασης, γνωστό ως μητρο-εμβρυική μικροβιακή σπορά ή πιο απλά κολπική σπορά.

Εάν η κολπική σπορά βελτιώνει την υγεία, μπορεί να είναι μια απλή και οικονομικά αποδοτική στρατηγική δημόσιας υγείας που θα μπορούσε να μειώσει τον επιπολασμό των νοσημάτων που σχετίζονται με την καισαρική τομή.

Το σκεπτικό της κολπικής σποράς

Πάνω από το 30% των μωρών στις Ηνωμένες Πολιτείες (και στην Ελλάδα) γεννιούνται με καισαρική τομή. Αυτά τα μωρά δεν αποικίζονται από τα μικρόβια της μητέρας καθώς διέρχεται μέσα από τον γεννητικό σωλήνα. Αυτή η έκθεση στα μικρόβια του κόλπου πιστεύεται ότι είναι κρίσιμη για την επακόλουθη ανάπτυξη του βρεφικού μικροβιώματος.

Πράγματι, τα μωρά που γεννιούνται με καισαρική τομή παρουσιάζουν διαφορές στα είδη και των αριθμό των μικροβίων σε σύγκριση με αυτά που γεννιούνται με φυσιολογικό τοκετό, με τα ωφέλιμα βακτήρια όπως τα Bacteroides και τα Bifidobacterium να υπο-εκπροσωπούνται και τα βακτήρια που θα μπορούσαν να προκαλέσουν ασθένειες να υπερ-εκπροσωπούνται στο έντερο των βρεφών που γεννήθηκαν με καισαρική τομή.

Η συσχέτιση της γέννησης με καισαρική τομή με τις χρόνιες φλεγμονώδεις ασθένειες πιστεύεται ότι εν μέρει μεσολαβούνται από το εντερικό μικροβίωμα. Αρκετές μελέτες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η μεταφορά στα νεογέννητα των μικροβίων από τον κόλπο της μητέρας τους, μπορεί να βελτιώσει την υγεία τους. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, γνωστής ως μητρο-εμβρυική μικροβιακή σπορά, εισάγεται μια αποστειρωμένη γάζα στον κόλπο της μητέρας πριν από τον τοκετό και στη συνέχεια επαλείφεται πάνω στο στόμα, το πρόσωπο και το δέρμα του νεογέννητου.

Επιδράσεις του μικροβιώματος

Μια μελέτη του 2016 έδειξε ότι η κολπική σπορά έκανε το δερματικό και εντερικό μικροβίωμα των μωρών που γεννήθηκαν με καισαρική τομή να μοιάζει περισσότερο με αυτό των μωρών που γεννήθηκαν φυσιολογικά. Πιο πρόσφατα, ακόμη μια μεγαλύτερη μελέτη έδειξε ότι τα μωρά που γεννήθηκαν με καισαρική τομή και έλαβαν μικροβιακή μεταφορά είχαν μικροβίωμα που έμοιαζε με το μικροβίωμα των παιδιών που γεννήθηκαν με φυσιολογικό τοκετό.

Μια μελέτη το 2021 μελέτησε την επίδραση της χορήγησης από το στόμα κολπικού υγρού της μητέρας στο βρέφος της λίγο μετά τον τοκετό με καισαρική τομή. Ωστόσο, η από του στόματος χορήγηση μικροβίων του κόλπου της μητέρας δεν φάνηκε να μεταβάλλει το μικροβίωμα του εντέρου των βρεφών. Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι τα μωρά που είχαν επαλειφθεί με εντερικό περιεχόμενο της μητέρας αναμεμειγμένα με μητρικό γάλα είχαν αυξημένα επίπεδα ειδών Bacteroides και Bifidobacterium στο έντερό τους.

Τέλος, μελέτες σε πειραματόζωα έδειξαν ότι τα ευεργετικά αποτελέσματα της μητρο-εμβρυική μικροβιακή σπορά μειώνονταν εάν η μητέρα ήταν παχύσαρκη ή είχε αλλοιωμένη κολπική μικροχλωρίδα. Αυτό υποδηλώνει ότι όχι μόνο η σύνθεση του κολπικού μικροβιώματος έχει σημασία, αλλά και ότι το προγεννητικό περιβάλλον διαμορφώνει τη μεταγεννητική απάντηση στην κολπική σπορά. Το γεγονός αυτό μπορεί να είναι σημαντικό, καθώς δεν μπορούν όλα τα βρέφη που γεννιούνται με καισαρική τομή να ωφεληθούν εξίσου από τη μητρο-εμβρυική μικροβιακή σπορά και το μητρικό προγεννητικό ιστορικό μπορεί να είναι σημαντικό στοιχείο για να προβλεφθεί η μεταγεννητική απόκριση στη σπορά.

Ασφάλεια και αντιπαραθέσεις

Μελέτες κολπικής σποράς δεν έχουν αναφέρει μετάδοση κάποιας μόλυνσης από τα κολπικά υγρά στα νεογέννητα μωρά. Ωστόσο, μια πιθανή μετάδοση του ιού του απλού έρπητα έχει αναφερθεί. Το γεγονός αυτό τονίζει ότι προς το παρόν η κολπική σπορά θα πρέπει να γίνεται μόνο σε περιπτώσεις όπου οι μητέρες ελέγχονται προσεκτικά για λοιμώξεις και τα δεδομένα ασφάλειας παρακολουθούνται στενά.

Μια άλλη διαμάχη γύρω από τη μικροβιακή σπορά μητέρας-παιδιού αφορά την ιδέα της «στείρας μήτρας». Ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η πρώτη έκθεση των βρεφών στο μητρικό μικροβίωμα συμβαίνει μέσα στη μήτρα, πολύ πριν τη γέννηση και το γεγονός αυτό κάνει την έννοια της κολπικής σποράς λιγότερο σημαντική.

Άλλοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι διαφορετικοί παράγοντες που σχετίζονται με την καισαρική τομή, όπως ο καθυστερημένος θηλασμός, μπορεί επίσης να επηρεάζουν τον αναπτυσσόμενο μικροβίωμα, μεταβάλλοντας έτσι τον κίνδυνο για επακόλουθες ασθένειες.

Μελλοντικές κατευθύνσεις

Μέχρι στιγμής, αρκετές μελέτες προτείνουν ότι η μικροβιακή σπορά μητέρας-παιδιού μπορεί τουλάχιστον εν μέρει να αποκαταστήσει την ανάπτυξη του μικροβιώματος στα βρέφη που γεννιούνται με καισαρική τομή.

Επιπλέον, καθώς ορισμένα μωρά που γεννιούνται με καισαρική τομή μπορεί να μην μπορούν να λάβουν μικροβιακή σπορά μητέρας-παιδιού, θα ήταν σημαντικό να βρεθεί ο πιο αποτελεσματικός συνδυασμός μικροβίων για την ανάπτυξη στοχευμένων παρεμβάσεων για αυτά τα βρέφη.

Οι συγγραφείς καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι απαιτούνται μεγάλης κλίμακας, τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές κολπικής σποράς για να επαληθευτεί εάν η παρέμβαση είναι ασφαλής και εάν βελτιώνει την υγεία σε μωρά που γεννιούνται με καισαρική τομή.

Το κολπικό μικροβίωμα είναι ένα πολύπλοκο δυναμικό σύστημα, το οποίο σε κάθε δεδομένη χρονική στιγμή επηρεάζεται από πολλούς ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες, όπως η ηλικία, η σεξουαλική συμπεριφορά και το μαιευτικό ιστορικό, η ορμονική κατάσταση και η ύπαρξη ορμονικών διαταραχών, η χρήση ορμονοθεραπείας και αντισυλληπτικών, οι θεραπείες με αντιβιοτικά και η ύπαρξη άλλων παθολογικών καταστάσεων εκτός του ουροποιογεννητικού συστήματος.

Με το  FemoScan^® Comprehensive εξετάζεται το συνολικό μικροβιακό φορτίο, οι γαλακτοβάκιλλοι και το σύνολο των αναερόβιων και αερόβιων μικροοργανισμών, των μυκοπλασμάτων και των μυκήτων Candida και οι οποίοι μπορεί να συμμετέχουν στη δημιουργία δυσβίωσης του κολπικού μικροβιώματος.

Hourigan SK, Dominguez-Bello MG, Mueller NT. Can maternal-child microbial seeding interventions improve the health of infants delivered by Cesarean section? Cell Host Microbe. 2022 May 11;30(5):607-611. doi: 10.1016/j.chom.2022.02.014. PMID: 35550663; PMCID: PMC9237654.