Νόσος Parkinson. Συμπτώματα, Αιτίες, Εξετάσεις, Θεραπεία
Η νόσος του Parkinson (Πάρκινσον) είναι μια χρόνια και προοδευτική νευρολογική διαταραχή που επηρεάζει την κίνηση. Προκαλείται από την απώλεια των νευρώνων που παράγουν ντοπαμίνη στον εγκέφαλο, η οποία οδηγεί σε μια σειρά συμπτωμάτων, συμπεριλαμβανομένου του τρόμου, της δυσκαμψίας και της δυσκολίας με το συντονισμό και την ισορροπία.
Η νόσος πήρε το όνομά της από τον James Parkinson, έναν Άγγλο γιατρό που περιέγραψε για πρώτη φορά τα συμπτώματά της το 1817. Εκτιμάται ότι περίπου 10 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ζουν με τη νόσο του Πάρκινσον και περίπου 25.000 στην Ελλάδα.
Η ακριβής αιτία της νόσου του Πάρκινσον δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητή, αλλά πιστεύεται ότι παίζουν ρόλο τόσο γενετικοί όσο και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Επί του παρόντος δεν υπάρχει αιτιολογική θεραπεία για τη νόσο του Πάρκινσον, αλλά υπάρχουν διαθέσιμες θεραπείες για τη διαχείριση των συμπτωμάτων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Οι θεραπείες περιλαμβάνουν φάρμακα, εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση και φυσικοθεραπεία.
Αιτίες της νόσου Parkinson
Η ακριβής αιτία της νόσου του Πάρκινσον δεν είναι πλήρως κατανοητή, αλλά πιστεύεται ότι προκαλείται από ένα συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων.
- Γενετικοί παράγοντες: Υπάρχουν ορισμένες γενετικές μεταλλάξεις που έχουν συνδεθεί με τη νόσο του Πάρκινσον. Τα άτομα με μεταλλάξεις σε ορισμένα γονίδια όπως το SNCA, το LRRK2 και το GBA διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες: Περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως η έκθεση σε τοξίνες, οι τραυματισμοί στο κεφάλι και οι ιογενείς λοιμώξεις έχουν συνδεθεί με την εμφάνιση της νόσου του Parkinson.
Η νόσος του Πάρκινσον προκαλείται από την απώλεια νευρώνων που παράγουν ντοπαμίνη σε ένα συγκεκριμένο τμήμα του εγκεφάλου που ονομάζεται μέλαινα ουσία. Αυτό οδηγεί σε μείωση των επιπέδων ντοπαμίνης, η οποία οδηγεί στα κινητικά συμπτώματα της νόσου του Parkinson.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι δεν θα αναπτύξουν νόσο Πάρκινσον όλοι όσοι έχουν τους γενετικούς ή περιβαλλοντικούς παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της νόσου. Η νόσος του Πάρκινσον είναι μια πολύπλοκη διαταραχή και απαιτείται περισσότερη έρευνα για την πλήρη κατανόηση των αιτιών της.
Συμπτώματα της νόσου Parkinson
Η νόσος Πάρκινσον επηρεάζει τους ανθρώπους διαφορετικά και δεν βιώνουν όλοι τα ίδια συμπτώματα. Τα συμπτώματα της νόσου του Parkinson γενικά αναπτύσσονται σταδιακά με την πάροδο του χρόνου και μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Τρόμος: Ακούσιο τρέμουλο των χεριών, των βραχιόνων, των ποδιών, του σαγονιού ή του προσώπου.
- Ακαμψία: Δυσκαμψία ή αντίσταση στην κίνηση στα χέρια, τα πόδια ή τον κορμό.
- Βραδυκινησία: Βραδύτητα στην κίνηση, καθιστώντας δύσκολες απλές διαδικασίες όπως το ντύσιμο ή το περπάτημα.
- Αστάθεια κατά τη στάση: Διαταραχή της ισορροπίας και του συντονισμού, γεγονός που οδηγεί σε πτώσεις.
- Διαταραχές βάδισης: Αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο περπατά ένα άτομο, όπως τα μικρότερα βήματα.
- Μειωμένη έκφραση του προσώπου: Έλλειψη έκφρασης του προσώπου ή μειωμένο εύρος κινήσεων του προσώπου.
- Χαμηλή ή μπερδεμένη ομιλία: Πιο χαμηλής έντασης, πιο αργή ή πιο μονότονη φωνή.
- Γνωστικές αλλαγές: Διαταραχές στη μνήμη, δυσκολία με την προσοχή ή τον προγραμματισμό και αλλαγές στη διάθεση ή τη συμπεριφορά.
Δεν βιώνουν όλοι οι ασθενείς με νόσο του Parkinson όλα αυτά τα συμπτώματα και μερικοί ασθενείς μπορεί να έχουν μη-κινητικά συμπτώματα όπως διαταραχές του ύπνου, δυσκοιλιότητα και απώλεια της αίσθησης της όσφρησης. Η εξέλιξη των συμπτωμάτων μπορεί να ποικίλει και μπορεί να είναι διαφορετική για κάθε άτομο. Υπάρχουν και άλλες παθολογικές καταστάσεις που μπορούν να προκαλέσουν παρόμοια συμπτώματα και απαιτείται μια διεξοδική αξιολόγηση από τον ειδικό γιατρό προκειμένου να τεθεί η ακριβής διάγνωση.
Εργαστηριακές εξετάσεις για τη νόσο Parkinson
Δεν υπάρχουν ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις για τη διάγνωση της νόσου του Parkinson. Η διάγνωση γίνεται συνήθως με βάση μια διεξοδική κλινική αξιολόγηση που περιλαμβάνει το ιατρικό ιστορικό, τη φυσική εξέταση και την αξιολόγηση των συμπτωμάτων. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες εργαστηριακές εξετάσεις που μπορούν να γίνουν για να βοηθήσουν στον αποκλεισμό άλλων καταστάσεων που μπορούν να προκαλέσουν παρόμοια συμπτώματα.
Οι εργαστηριακές εξετάσεις που μπορούν να γίνουν για έναν ασθενή με υποψία νόσου του Πάρκινσον περιλαμβάνουν:
- Εξετάσεις αίματος: Αυτές μπορούν να βοηθήσουν στον αποκλεισμό άλλων καταστάσεων που μπορούν να προκαλέσουν παρόμοια συμπτώματα, όπως δυσλειτουργία του θυρεοειδούς ή ανεπάρκειες βιταμινών.
- Απεικόνιση εγκεφάλου: Η μαγνητική τομογραφία (MRI) ή η αξονική τομογραφία (CT) μπορούν να βοηθήσουν στον αποκλεισμό άλλων αιτιών, όπως όγκων ή εγκεφαλικών επεισοδίων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, εξειδικευμένες τεχνικές απεικόνισης όπως η ανίχνευση του μεταφορέα της ντοπαμίνης (DAT) μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να βοηθήσουν στην επιβεβαίωση της διάγνωσης της νόσου του Parkinson.
- Γενετικές εξετάσεις: Σε σπάνιες περιπτώσεις, οι γενετικές μεταλλάξεις μπορούν να προκαλέσουν τη νόσο του Πάρκινσον. Ο γενετικός έλεγχος μπορεί να γίνει εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό της πάθησης ή εάν άλλα χαρακτηριστικά υποδηλώνουν γενετική αιτία.
- Νευρολογικές εξετάσεις: Η νευρολογική εξέταση μπορεί να βοηθήσει στην αξιολόγηση της σοβαρότητας των συμπτωμάτων και στην ανίχνευση άλλων σημείων νευρολογικής δυσλειτουργίας.
Εξετάσεις Λειτουργικής Ιατρικής για τη νόσο Parkinson
Η λειτουργική ιατρική προσεγγίζει τη νόσο του Πάρκινσον από μια ολιστική προοπτική, με στόχο τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση των υποκείμενων αιτιών της πάθησης. Ενώ δεν υπάρχουν ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις για τη διάγνωση της νόσου του Πάρκινσον, στη λειτουργική ιατρική μπορούν να χρησιμοποιηθούν δίαφορες εξετάσεις για να αξιολογήσουν τη συνολική υγεία και να εντοπίσουν υποκείμενες ανισορροπίες ή ελλείψεις που μπορεί να συμβάλλουν στη νόσο του Πάρκινσον.
Ορισμένες εργαστηριακές εξετάσεις που μπορεί να χρησιμοποιηθούν στη λειτουργική ιατρική για την αξιολόγηση της νόσου του Πάρκινσον περιλαμβάνουν:
- Εξετάσεις ανεπάρκειας θρεπτικών συστατικών: Η νόσος του Πάρκινσον σχετίζεται με ελλείψεις σε πολλά βασικά θρεπτικά συστατικά, συμπεριλαμβανομένης της βιταμίνης D, της βιταμίνης Β12 και του ενδοκυττάριου μαγνησίου. Οι εξετάσεις αίματος μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αξιολόγηση των επιπέδων αυτών των θρεπτικών ουσιών και την καθοδήγηση της θεραπείας.
- Έλεγχος βαρέων μετάλλων: Οι περιβαλλοντικές τοξίνες, όπως τα φυτοφάρμακα και τα βαρέα μέταλλα, έχουν συνδεθεί με τη νόσο του Πάρκινσον. Οι εξετάσεις ούρων ή αίματος μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μέτρηση των επιπέδων αυτών των τοξινών στο σώμα.
- Έλεγχος υγείας εντέρου με το EnteroScan®: Υπάρχουν νέα στοιχεία που συνδέουν την υγεία του εντέρου με τη νόσο του Πάρκινσον. Εξετάσεις όπως ο έλεγχος του εντερικού μικροβιώματος και της συνολικής υγείας του εντέρου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αξιολόγηση της υγείας και την καθοδήγηση της θεραπείας.
- Εξετάσεις φλεγμονωδών δεικτών: Η φλεγμονή πιστεύεται ότι παίζει ρόλο στην ανάπτυξη και εξέλιξη της νόσου του Parkinson. Υπάρχουν εξετάσεις αίματος μπορούν που να χρησιμοποιηθούν για τη μέτρηση των επιπέδων φλεγμονωδών δεικτών όπως ο έλεγχος της χρόνιας φλεγμονής αλλά και μεμονωμένες εξετάσεις όπως η C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP) και η ιντερλευκίνη-6 (IL-6).
- Γενετικές εξετάσεις: Ορισμένες γενετικές μεταλλάξεις έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο νόσου του Parkinson. Ο γενετικός έλεγχος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον εντοπισμό αυτών των μεταλλάξεων και την καθοδήγηση της θεραπείας.
Οι εξετάσεις λειτουργικής ιατρικής δεν προορίζονται να αντικαταστήσουν τη συμβατική ιατρική αξιολόγηση ή θεραπεία, αλλά περισσότερο για να παρέχουν μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα της υγείας ενός ατόμου και να καθοδηγήσουν εξατομικευμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις.
Θεραπεία νόσου Parkinson
Η θεραπεία αποτελεί σημαντικό μέρος της διαχείρισης της νόσου του Πάρκινσον και συνήθως περιλαμβάνει τη χρήση φαρμάκων που μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση των κινητικών συμπτωμάτων όπως ο τρόμος, η δυσκαμψία και η βραδύτητα κίνησης. Μερικά κοινά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της νόσου του Πάρκινσον περιλαμβάνουν:
- Λεβοντόπα: Η λεβοντόπα είναι ένα φάρμακο που μετατρέπεται σε ντοπαμίνη στον εγκέφαλο, βοηθώντας στην ανακούφιση των κινητικών συμπτωμάτων. Συχνά θεωρείται το πιο αποτελεσματικό φάρμακο για τη νόσο του Πάρκινσον.
- Αγωνιστές ντοπαμίνης: Οι αγωνιστές ντοπαμίνης μιμούνται τις επιδράσεις της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, βοηθώντας στην ανακούφιση των κινητικών συμπτωμάτων. Χρησιμοποιούνται συχνά σε συνδυασμό με λεβοντόπα.
- Αναστολείς ΜΑΟ-Β: Οι αναστολείς ΜΑΟ-Β βοηθούν στην πρόληψη της διάσπασης της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, βοηθώντας στην ανακούφιση των κινητικών συμπτωμάτων.
- Αναστολείς COMT: Οι αναστολείς COMT βοηθούν στην παράταση των επιδράσεων της λεβοντόπα, βοηθώντας στην ανακούφιση των κινητικών συμπτωμάτων.
- Αντιχολινεργικά: Τα αντιχολινεργικά μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του τρόμου και άλλων κινητικών συμπτωμάτων, αλλά συνήθως δεν χρησιμοποιούνται ως θεραπεία πρώτης γραμμής λόγω των πιθανών παρενεργειών τους.
Το φαρμακευτικό σχήμα που χρησιμοποιείται για τη νόσο του Parkinson εξαρτάται από τον ασθενή και τα συμπτώματά του. Οι προσαρμογές της φαρμακευτικής αγωγής είναι συχνά απαραίτητες με την πάροδο του χρόνου καθώς αλλάζουν τα συμπτώματα ή εμφανίζονται παρενέργειες.
Φυσικές θεραπείες νόσου Parkinson
Ενώ δεν υπάρχει αιτιολογική θεραπεία για τη νόσο του Πάρκινσον, υπάρχουν μερικές φυσικές θεραπείες που μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων και στη βελτίωση της συνολικής ποιότητας ζωής.
Ορισμένες φυσικές θεραπείες που μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων της νόσου του Πάρκινσον περιλαμβάνουν:
- Άσκηση: Η τακτική άσκηση μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της κινητικότητας, της ισορροπίας και της συνολικής σωματικής υγείας. Μερικές μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι η άσκηση μπορεί να έχει νευροπροστατευτικά αποτελέσματα σε ασθενείς με νόσο του Parkinson.
- Διατροφή: Μια υγιεινή διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της συνολικής υγείας και στη μείωση της φλεγμονής. Μερικές μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι η μεσογειακή διατροφή μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα σε ασθενείς με νόσο του Πάρκινσον.
- Πρακτικές νου-σώματος: Οι πρακτικές νου-σώματος όπως η γιόγκα, το tai chi και ο διαλογισμός μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του στρες και στη βελτίωση της συνολικής ευημερίας.
- Βελονισμός: Ο βελονισμός μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση συμπτωμάτων όπως ο τρόμος, η ακαμψία και ο πόνος σε μερικούς ασθενείς με νόσο του Πάρκινσον.
- Θεραπευτικό μασάζ: Η θεραπεία μασάζ μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της μυϊκής δυσκαμψίας και στη βελτίωση της συνολικής χαλάρωσης και ευεξίας.
- Κανναβιδιόλη (CBD): Ορισμένοι ασθενείς με νόσο του Parkinson έχουν δει βελτίωση στα συμπτώματα όπως ο τρόμος και οι διαταραχές του ύπνου με τη χρήση CBD.
Οι φυσικές θεραπείες πρέπει να χρησιμοποιούνται ως συμπληρωματική προσέγγιση στην ιατρική περίθαλψη και όχι ως υποκατάστατό της.
Μερικά βότανα που έχουν προταθεί για τη νόσο του Πάρκινσον περιλαμβάνουν:
- Mucuna pruriens: Το Mucuna pruriens είναι ένα βότανο που περιέχει λεβοντόπα, η ίδια ένωση που υπάρχει στα συνταγογραφούμενα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της νόσου Πάρκινσον. Μερικές μελέτες έχουν δείξει ότι μπορεί να είναι χρήσιμη στη διαχείριση των κινητικών συμπτωμάτων της νόσου του Parkinson.
- Ginkgo biloba: Η Ginkgo biloba είναι ένα βότανο που χρησιμοποιείται συχνά για τη βελτίωση της μνήμης και της γνωστικής λειτουργίας. Μελέτες έχουν δείξει ότι μπορεί να έχει νευροπροστατευτικά αποτελέσματα και μπορεί να είναι ευεργετική για τους ασθενείς με νόσο του Parkinson.
- Ashwagandha: Η Ashwagandha είναι ένα βότανο που χρησιμοποιείται συχνά στην παραδοσιακή ινδική ιατρική (Αγιουρβέδα) για τη βελτίωση της συνολικής υγείας και τη μείωση του στρες. Μελέτες έχουν δείξει ότι μπορεί να έχει νευροπροστατευτικά αποτελέσματα και μπορεί να είναι ευεργετική σε ασθενείς με νόσο του Parkinson.
- Κουρκουμίνη: Η κουρκουμίνη είναι μια ουσία που βρίσκεται στον κουρκουμά, ένα μπαχαρικό που χρησιμοποιείται συνήθως στην ινδική κουζίνα. Μελέτες έχουν δείξει ότι μπορεί να έχει αντιφλεγμονώδη και νευροπροστατευτικά αποτελέσματα και μπορεί να είναι ευεργετική σε ασθενείς με νόσο του Parkinson.
Είναι σημαντικό τα βότανα να χρησιμοποιούνται με προσοχή και πρέπει να χρησιμοποιούνται ως συμπληρωματική προσέγγιση στην ιατρική θεραπεία και όχι ως υποκατάστατό της. Για τα περισσότερα από αυτά απαιτείται περισσότερη έρευνα για να επιβεβαιωθεί η αποτελεσματικότητα και η ασφάλειά τους.
Βασίλης Ι. Σιδερής
Βιολόγος
Ιατρός Βιοπαθολόγος
Πιστοποιημένος Ιατρός Λειτουργικής Ιατρικής, CFPM