Ο ρόλος της γκρελίνης και της λεπτίνης στη ρύθμιση του σωματικού βάρους

Η λεπτίνη και η γκρελίνη είναι ορμόνες που ρυθμίζουν τα αισθήματα της πείνας και του κορεσμού.

Η γκρελίνη απελευθερώνεται από το στομάχι όταν είναι άδειο, δίνοντας σήμα στον εγκέφαλό ότι είναι ώρα για φαγητό. Η γκρελίνη είναι ταχείας δράσης και πρέπει να μειώνεται σε μεγάλο βαθμό όταν το στομάχι είναι γεμάτο. Βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο ακριβώς πριν το γεύμα και στο χαμηλότερο περίπου μία ώρα μετά το γεύμα.

Η λεπτίνη από την άλλη, ενημερώνει τον εγκέφαλο πότε είναι η ώρα να σταματήσει κάποιος να τρώει. Είναι μια ορμόνη που απελευθερώνεται από τα λιποκύτταρα και ενημερώνει τον εγκέφαλο πότε το σώμα έχει αρκετά καύσιμα και μπορεί να αρχίσει να καίει λίπος για να παράγει ενέργεια. Είναι μια ορμόνη που έχει ως δράση την μακροπρόθεσμη εξισορρόπηση της ενέργειας και θεωρείται πιο σημαντική ορμόνη από τις δύο όσον αφορά την όρεξη, την παραγωγή ενέργειας, την αύξηση και την απώλεια βάρους.

Σε ένα σώμα που λειτουργεί τέλεια, η γκρελίνη στέλνει μήνυμα στον εγκέφαλο ότι το σώμα χρειάζεται τροφή για να μην πεθάνει από την πείνα και η λεπτίνη λέει πότε να σταματήσει. Δυστυχώς όμως, οι ορμόνες δεν βρίσκονται πάντα σε τέλεια ισορροπία. Η παχυσαρκία, η γενετική προδιάθεση και διάφορες παθολογικές καταστάσεις, η διατροφή, ο ύπνος και ο τρόπος ζωής μπορούν να διαταράξουν τις αισθήσεις της πείνας και του κορεσμού και να θέσουν σε κίνδυνο την αποτελεσματική λειτουργία των ορμονών της πείνας.

Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν πολλές τροποποιήσεις που μπορείτε να κάνει κάποιος για να επαναφέρει τα επίπεδα λεπτίνης και γκρελίνης στο σημείο που θα πρέπει να είναι.

Τι είναι η λεπτίνη;

Η λεπτίνη είναι μια ορμόνη που ενημερώνει τον εγκέφαλο πότε έχει μπει αρκετό φαγητό στον οργανισμό. Μειώνει την όρεξη και δίνει το σήμα στο σώμα ότι είναι σε θέση πλέον να αρχίσει να καίει λίπος για ενέργεια. Απελευθερώνεται από τα λιποκύτταρα στην κυκλοφορία του αίματος προκειμένου να στείλει στον υποθάλαμο, ένα τμήμα του εγκεφάλου, τα κατάλληλα σήματα για να γίνει αντιληπτό ότι το σώμα έχει αρκετά αποθέματα ενέργειας με τη μορφή σωματικού λίπους και ότι δεν χρειάζεται ο οργανισμός να τρώει πλέον. Μπορεί έτσι, να αρχίσει να παράγει ενέργεια από το αποθηκευμένο λίπος.

Η λεπτίνη είναι σημαντικότερη ορμόνη από τη γκρελίνη όσον αφορά την αύξηση του βάρους και την ενεργειακή ισορροπία. Είναι στενά συνδεδεμένη με τον θυρεοειδή και τον εγκέφαλό. Όταν η λεπτίνη λειτουργεί καλά, υπάρχει καλύτερος μεταβολικός ρυθμός, ρύθμιση της διάθεσης, μνήμη, εγκεφαλική λειτουργία και νοητική διαύγεια. Όταν δεν λειτουργεί καλά, δημιουργεί παχυσαρκία, εναλλαγές της διάθεσης και ομίχλη του εγκεφάλου. Πολλά συμπτώματα που αποδίδονται στις διαταραχές της λειτουργίας του θυρεοειδή (υποθυρεοειδισμός) μπορεί επίσης να οφείλονται στην αντίσταση στη λεπτίνη.

Τι είναι η αντίσταση στη λεπτίνη;

Επειδή η λεπτίνη παράγεται από τα λιποκύτταρα, οι άνθρωποι που έχουν περισσότερο λιπώδη ιστό τείνουν να έχουν υψηλότερα επίπεδα λεπτίνης. Ως αποτέλεσμα αυτής της συνεχούς έκθεσης στη λεπτίνη, μπορεί να δημιουργηθεί αντίσταση στη λεπτίνη καθώς και στα αποτελέσματα που σχετίζονται με την μείωση της όρεξης. Το γεγονός αυτό μπορεί να κάνει τον εγκέφαλο να πιστεύει ότι ο οργανισμός χρειάζεται ακόμα περισσότερη τροφή (αίσθημα πείνας) και να συνεχίσει να στέλνει μηνύματα προκειμένου ο οργανισμός να φάει, τι στιγμή που θα έπρεπε να σταματήσει. Όταν γίνεται κατανάλωση περισσότερης τροφής από αυτή που χρειάζεται το σώμα, η λεπτίνη αυξάνεται ακόμη περισσότερο και ο οργανισμός γίνετε ακόμα πιο ανθεκτικός σε αυτήν. Με αυτόν τον τρόπο η αντίσταση στη λεπτίνη και η παχυσαρκία μπορούν να γίνουν ένας φαύλος κύκλος.

Πώς μπορεί να αντιμετωπισθεί η αντίσταση στη λεπτίνη;

Η αντίσταση στη λεπτίνη μπορεί επίσης να προκληθεί από σταθερά υψηλά επίπεδα ινσουλίνης ή από φλεγμονή του υποθάλαμου. Μπορεί επίσης να υπάρχει γενετική προδιάθεση για αντίσταση στη λεπτίνη και μπορεί να επηρεάζεται από την κατανάλωση επεξεργασμένων τροφών που μπορούν να ξεγελάσουν τον εγκέφαλο.

Υπάρχουν όμως και αρκετά πράγματα που μπορεί να κάνει κάποιος για να μειώσει την αντίσταση στη λεπτίνη. Ορισμένες παρεμβάσεις στη διατροφή και στον τρόπο ζωής για τη βελτίωση της αντίστασης στη λεπτίνη περιλαμβάνουν:

• Κατανάλωση υγιεινών λιπών όπως ελαιόλαδο, αβοκάντο, καρύδια, ψάρια και ζώα ελεύθερης βοσκής.
• Εξάλειψη της ζάχαρης από τη διατροφή.
• Ύπνος τουλάχιστον οκτώ ωρών. Μελέτες δείχνουν ότι ο ποιοτικός ύπνος 8 με 10 ώρες τη νύχτα, έχει ως αποτέλεσμα καλύτερη ευαισθησία στη λεπτίνη, μείωση της επιθυμίας για φαγητό και καλύτερη ισορροπία της πείνας και των ορμονών που εξισορροπούν την ενέργεια.
• Επαρκής άσκηση. Η μέτρια αερόβια άσκηση μπορεί να βελτιώσει την αντίσταση στη λεπτίνη σε άτομα με διαβήτη και παχυσαρκία.

Τι είναι η γκρελίνη;

Η γκρελίνη είναι μια ορμόνη που αυξάνει την όρεξη. Απελευθερώνεται από το στομάχι και μεταφέρεται μέσω του αίματος στον υποθάλαμο για να δώσει το κατάλληλο σήμα ότι το σώμα χρειάζεται τροφή καθώς και για να εξοικονομήσει ενέργεια.

Τυπικά, η γκρελίνη απελευθερώνεται όταν το στομάχι είναι άδειο. Τα επίπεδα γκρελίνης είναι υψηλότερα αμέσως πριν το φαγητό, χαμηλότερα περίπου μία ώρα μετά το φαγητό και παραμένουν χαμηλά για περίπου τρεις ώρες. Μερικοί άνθρωποι έχουν γενετική προδιάθεση και απελευθερώνουν περισσότερη γκρελίνη και ως εκ τούτου πεινούν πιο γρήγορα.

Πώς μπορεί να βελτιστοποιηθεί η λειτουργία της γκρελίνης;

Μελέτες αποκαλύπτουν ότι σε άτομα με παχυσαρκία, η γκρελίνη μειώνεται ελάχιστα μετά το φαγητό, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει τον εγκέφαλο να πιστεύει ότι χρειάζεται περισσότερη τροφή και να οδηγήσει σε υπερκατανάλωση τροφής. Οι στρατηγικές που βοηθούν στη βελτίωση της λειτουργίας της γκρελίνης περιλαμβάνουν:

• Αποφυγή ζάχαρης και τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη (σιρόπι από άμυλο καλαμποκιού), τα οποία μπορούν να επηρεάσουν την πτώση της γκρελίνης μετά το φαγητό.
• Κατανάλωση πολλών υγιεινών υδατανθράκων όπως δημητριακά ολικής αλέσεως καθώς και ζωικών πρωτεϊνών όπως κοτόπουλο και ψάρι. Αυτές οι τροφές μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα γκρελίνης και να δημιουργήσουν το αίσθημα του κορεσμού για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
• Ύπνος, ξανά! Ο ύπνος λιγότερο από οκτώ ώρες μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα γκρελίνης, οδηγώντας σε μεγαλύτερη όρεξη και σε μεγαλύτερη δυσκολία ελέγχου της επιθυμίας για φαγητό.
• Καλή ενυδάτωση. Ένας τρόπος για να αυξηθεί ο όγκος στο στομάχι είναι πίνοντας νερό και καταναλώνοντας σούπες και ζωμούς, καθώς και τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε νερό όπως φρούτα και λαχανικά. Ένα γεμάτο στομάχι μειώνει το σήμα της γκρελίνης.

Εάν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι ορμόνες της πείνας δεν λειτουργούν άριστα, συζητήσετε με τον γιατρό ή το διατροφολόγο σας τη διατροφή, τον τρόπο ζωής και τους γενετικούς παράγοντες προκειμένου να καθοριστούν οι βέλτιστες θεραπείες.

Τα εξατομικευμένα προγράμματα Μικροβιωματικής Διατροφής® που παρέχουμε στη Διαγνωστική Αθηνών, ταυτόχρονα με την βελτίωση της υγείας του εντερικού μικροβιώματος μπορεί να βοηθήσουν στην άριστη ρύθμιση των επιπέδων Λεπτίνης, Γκρελίνης και Ινσουλίνης.