Ο δείκτης ίνωσης-4 (FIB-4 Score) είναι ένα μη επεμβατικό σύστημα βαθμολόγησης που χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της ηπατικής ίνωσης σε άτομα με χρόνια ηπατική νόσο, ιδιαίτερα σε άτομα με μη αλκοολική λιπώδη ηπατική νόσο (NAFLD) και ιογενή ηπατίτιδα. Προέρχεται από έναν μαθηματικό τύπο που ενσωματώνει την ηλικία του ασθενούς, την ασπαρτική αμινοτρανσφεράση (AST/SGOT), την αμινοτρανσφεράση της αλανίνης (ALT/SGPT) και τον αριθμό των αιμοπεταλίων. Αυτός ο δείκτης παρέχει μια εκτίμηση της σοβαρότητας της ίνωσης, βοηθώντας στον διαχωρισμό των ασθενών που μπορεί να χρειαστούν περαιτέρω διαγνωστική αξιολόγηση, όπως ελαστογραφία ή βιοψία ήπατος. Το τεστ εφαρμόζεται ευρέως σε επιδημιολογικές μελέτες και κλινικά περιβάλλοντα για τη μείωση της ανάγκης για επεμβατικές διαδικασίες, ενώ παρακολουθεί αποτελεσματικά την εξέλιξη της ηπατικής νόσου.
Ο δείκτης FIB-4 υπολογίζεται χρησιμοποιώντας τον τύπο: FIB-4 = (Ηλικία Χ AST) / (Αριθμός αιμοπεταλίων Χ √ALT)
Η επιστημονική έρευνα έχει δείξει ότι το FIB-4 συσχετίζεται με ιστολογική ηπατική ίνωση, καθιστώντας το απαραίτητο εργαλείο για την αξιολόγηση ίνωσης του ήπατος. Η παθοφυσιολογία της ηπατικής ίνωσης περιλαμβάνει χρόνια βλάβη στον ηπατικό ιστό, οδηγώντας σε εναπόθεση εξωκυττάριας ουσίας, κυρίως λόγω ενεργοποίησης των ηπατικών αστροκυττάρων. Καθώς η ίνωση εξελίσσεται, οι μεταβολές στα επίπεδα των ηπατικών ενζύμων και στον αριθμό των αιμοπεταλίων αντικατοπτρίζουν την έκταση της ηπατικής βλάβης, την οποία το FIB-4 αξιοποιεί για να προβλέψει τις ινωτικές αλλαγές. Υψηλότερες βαθμολογίες FIB-4 υποδεικνύουν αυξημένη πιθανότητα σημαντικής ίνωσης, ενώ χαμηλότερες βαθμολογίες υποδηλώνουν ελάχιστη ή απουσία ίνωσης.
Μελέτες έχουν επικυρώσει την ακρίβεια του FIB-4 σε διαφορετικούς πληθυσμούς, αποδεικνύοντας τη χρησιμότητά του στη διαφοροποίηση ασθενών με ήπια ίνωση από εκείνους με προχωρημένες βλάβες στο ήπαρ. Ο δείκτης έχει ενσωματωθεί σε αλγόριθμους διαχείρισης της χρόνιας ηπατικής νόσου λόγω της αναπαραγωγιμότητας και της ικανότητάς του να μειώνει τις περιττές βιοψίες ήπατος. Οι έρευνες δείχνουν ότι το FIB-4 αποδίδει ιδιαίτερα καλά στην ανίχνευση προχωρημένης ίνωσης (στάδια F3-F4) που ενισχύουν την προγνωστική του ακρίβεια.
Περαιτέρω εξελίξεις στην μη-επεμβατική αξιολόγηση της ίνωσης έχουν επιδιώξει να βελτιώσουν τα μοντέλα πρόβλεψης ενσωματώνοντας το FIB-4 με τεχνικές απεικόνισης όπως η παροδική ελαστογραφία ή η ελαστογραφία μαγνητικού συντονισμού. Αυτός ο συνδυασμός βελτιώνει τη διαγνωστική ακρίβεια, ιδιαίτερα σε οριακές περιπτώσεις όπου οι ενδιάμεσες τιμές FIB-4 δεν παρέχουν οριστικό αποτέλεσμα.
Στους περιορισμούς του δείκτη FIB-4 περιλαμβάνεται η σχετικά μειωμένη ακρίβεια σε άτομα άνω των 65 ετών λόγω της αύξησης της βαθμολογίας που εξαρτάται από την ηλικία, γεγονός όμως που διορθώνεται με τιμές αναφοράς προσαρμοσμένες στην ηλικία. Επιπλέον, καταστάσεις όπως η θρομβοπενία που δεν σχετίζεται με ηπατική νόσο ή τα κυμαινόμενα επίπεδα τρανσαμινασών μπορεί να επηρεάσουν τα αποτελέσματα του δείκτη FIB-4, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για ερμηνεία με βάση το ιστορικό, τα υπόλοιπα κλινικά και εργαστηριακά στοιχεία κλπ. Ανεξάρτητα από αυτούς τους περιορισμούς, η εκτεταμένη υιοθέτησή του δείκτη FIB-4 υπογραμμίζει το ρόλο του ως θεμελιώδες εργαλείο στην αξιολόγηση της ηπατικής ίνωσης, συμβάλλοντας στην έγκαιρη ανίχνευση και παρακολούθηση των χρόνιων ηπατικών νοσημάτων.
