Το Κοβάλτιο είναι ένα φυσικό στοιχείο που βρίσκεται σε βράχους, στο χώμα, στο νερό, στα φυτά και στα ζώα. Το Κοβάλτιο χρησιμοποιείται για την παραγωγή κραμάτων με εφαρμογές στην κατασκευή κινητήρων αεροσκαφών, σε μαγνήτες, σε εργαλεία λείανσης και κοπής, σε τεχνητές αρθρώσεις ισχίου και γόνατος. Ενώσεις του Κοβαλτίου χρησιμοποιούνται στο έγχρωμο γυαλί, σε κεραμικά και χρώματα καθώς και στις πορσελάνες. Το ραδιενεργό Κοβάλτιο χρησιμοποιείται για εμπορικούς και ιατρικούς σκοπούς. Το 60Co χρησιμοποιείται στην αποστείρωση του ιατρικού εξοπλισμού και ορισμένων καταναλωτικών προϊόντων, στις θεραπευτικές ακτινοβολίες για τη θεραπεία ασθενών με καρκίνο, στην κατασκευή πλαστικών και στην ακτινοβόληση των τροφίμων. Το 57Co χρησιμοποιείται στην ιατρική και στην έρευνα. Χρειάζονται περίπου 5.3 χρόνια για να μειωθεί στο μισό η ακτινοβολία που εκπέμπει το 60Co και περίπου 272 ημέρες για το 57Co (το χρονικό αυτό διάστημα ονομάζεται χρόνος ημιζωής).
Ο γενικός πληθυσμός εκτίθεται σε χαμηλά επίπεδα Κοβαλτίου από τον αέρα, το νερό και την τροφή. Το Κοβάλτιο έχει και ευεργετικές και επιβλαβείς επιπτώσεις στην υγεία. Σε χαμηλά επίπεδα, αποτελεί μέρος της βιταμίνης Β12, η οποία είναι απαραίτητη για την καλή λειτουργία του οργανισμού. Σε υψηλές συγκεντρώσεις μπορεί να βλάψει τους πνεύμονες και την καρδιά.
Πώς εισέρχεται το Κοβάλτιο στο περιβάλλον;
- Το Κοβάλτιο εισέρχεται στο περιβάλλον από φυσικές πηγές και από την καύση του άνθρακα και του πετρελαίου και την παραγωγή κραμάτων Κοβαλτίου.
- Στον αέρα, το Κοβάλτιο δεσμεύεται με σωματίδια που επικάθονται στο έδαφος μέσα σε λίγες ημέρες.
- Το Κοβάλτιο που απελευθερώνεται στο νερό ή στο έδαφος δεσμεύεται σε σωματίδια. Μερικές ενώσεις του Κοβαλτίου μπορεί να είναι διαλυτές στο νερό.
- Το Κοβάλτιο δεν μπορεί να καταστραφεί. Μπορεί να αλλάξει μορφή ή να δεσμευτεί ή να διαχωριστεί από τα σωματίδια. Η ραδιενεργός διάσπαση είναι ένας τρόπος μείωσης της ποσότητας του ραδιενεργού Κοβαλτίου στο περιβάλλον.
Πώς εκτίθεται κάποιος στο Κοβάλτιο;
- Μπορεί κάποιος να εκτεθεί σε χαμηλά επίπεδα Κοβαλτίου με την αναπνοή του αέρα, την κατανάλωση των τροφίμων ή την πόση νερού. Τα τρόφιμα και το πόσιμο νερό είναι οι μεγαλύτερες πηγές έκθεσης του Κοβαλτίου για το γενικό πληθυσμό.
- Σε εργαζόμενους σε βιομηχανίες που κατασκευάζουν ή χρησιμοποιούν εργαλεία κοπής ή λείανσης, σε ορυχεία, σε εργοστάσια που παράγουν και επεξεργάζονται κράματα Κοβαλτίου ή χρησιμοποιούν Κοβάλτιο.
- Ο γενικός πληθυσμός εκτίθεται σπάνια σε ραδιενεργό Κοβάλτιο, εκτός εάν υποβάλλεται σε θεραπεία ακτινοβολίας. Ωστόσο, οι εργαζόμενοι σε πυρηνικές εγκαταστάσεις, σε εγκαταστάσεις ακτινοβόλησης ή στους χώρους αποθήκευσης πυρηνικών αποβλήτων, μπορεί να εκτίθενται σε ακτινοβολία από αυτές τις πηγές.
Πώς μπορεί το Κοβάλτιο να επηρεάσει την υγεία;
Το Κοβάλτιο μπορεί να ωφελήσει ή να βλάψει την ανθρώπινη υγεία. Το Κοβάλτιο είναι απαραίτητο για τον μεταβολισμό όλων των ζώων. Αποτελεί βασικό συστατικό του κοβαλαμίνης, γνωστή ως βιταμίνης Β12, την πρωτογενή βιολογική δεξαμενή του Κοβαλτίου στον οργανισμό ως υπερ-ιχνοστοιχείο. Τα βακτήρια στο έντερο των μηρυκαστικών ζώων μετατρέπουν τα άλατα του Κοβαλτίου σε βιταμίνη Β12, μια ένωση που μπορεί να συντεθεί μόνο από βακτήρια ή αρχαιοβακτήρια. Η ελάχιστη παρουσία του Κοβαλτίου στα εδάφη βελτιώνει σημαντικά την υγεία των ζώων που βόσκουν, επειδή δεν έχουν άλλη πηγή βιταμίνης Β12. Η χρήση του Κοβαλτίου στις δύο βιολογικά ενεργές μορφές της κοβαλαμίνης, την αδενοσυλο-κοβαλαμίνη και την μεθυλο-κοβαλαμίνη, είναι η μόνη γνωστή λειτουργία αυτού του μετάλλου στα βιολογικά συστήματα.
Ωστόσο, η χρόνια κατάποση Κοβαλτίου προκαλεί σοβαρά προβλήματα υγείας σε δόσεις πολύ λιγότερο από τη θανατηφόρα δόση. Το 1966, η προσθήκη ενώσεων του Κοβαλτίου για τη σταθεροποίηση του αφρού της μπύρας στον Καναδά, είχε ως αποτέλεσμα την εμφάνιση τοξικής μυοκαρδιοπάθειας στους συστηματικούς πότες μπύρας και η οποία έγινε γνωστή ως «μυοκαρδιοπάθεια του πότη μπύρας».
Η έκθεση σε υψηλά επίπεδα Κοβαλτίου μπορεί να οδηγήσει σε πνευμονική και καρδιακή βλάβη και σε δερματίτιδα. Μετά το Νικέλιο και το Χρώμιο, το Κοβάλτιο αποτελεί την πιο σημαντική αιτία δερματίτιδας εξ επαφής. Επιδράσεις στο ήπαρ και τους νεφρούς έχουν επίσης παρατηρηθεί σε πειραματόζωα που εκτέθηκαν σε υψηλά επίπεδα Κοβαλτίου.
Η έκθεση σε μεγάλες ποσότητες ακτινοβολίας από ραδιενεργό Κοβάλτιο μπορεί να βλάψει τα κύτταρα του οργανισμού. Μπορεί επίσης να προκληθεί Οξύ Σύνδρομο Ακτινοβολίας που περιλαμβάνει ναυτία, έμετο, διάρροια, αιμορραγία, κώμα ακόμα και θάνατο.
Το μη ραδιενεργό Κοβάλτιο δεν έχει βρεθεί ότι προκαλεί καρκίνο σε ανθρώπους ή ζώα μέσω της έκθεσης με την τροφή και το νερό. Ωστόσο, έχει δειχθεί η εμφάνιση καρκίνου σε ζώα που αναπνέουν Κοβάλτιο ή όταν το Κοβάλτιο τοποθετήθηκε απευθείας εντός του μυ ή κάτω από το δέρμα. Το Κοβάλτιο και οι ενώσεις του Κοβαλτίου είναι πιθανώς καρκινογόνα για τον άνθρωπο.
Η έκθεση σε υψηλά επίπεδα ακτινοβολίας από το Κοβάλτιο μπορεί να προκαλέσει εξαλλαγές στο γενετικό υλικό των κυττάρων και μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη ορισμένων τύπων καρκίνου.
Ειδικά μεταλλικά ιόντα απαιτούνται για τη δραστηριότητα πολλών ενζύμων. Ορισμένα μεταλλικά ιόντα αυξάνουν την ενζυμική δραστηριότητα και άλλα τη μειώνουν ή και την αναστέλλουν. Μέταλλα όπως το Ασβέστιο, το Κοβάλτιο, ο Χαλκός, ο Σίδηρος, το Μαγνήσιο, το Μαγγάνιο, το Μολυβδαίνιο, το Κάλιο και ο Ψευδάργυρος είναι οι πιο κοινοί ενζυμικοί ενεργοποιητές. Ορισμένα ιόντα βαρέων μετάλλων όπως το Βάριο, ο Μόλυβδος και ο Υδράργυρος αναστέλλουν τις ενζυμικές αντιδράσεις, επειδή συνδέονται με την ομάδα σουλφυδρυλίου (-SH) που αποτελεί τμήμα της δραστικής θέσης πολλών ενζύμων.
Πώς μπορεί να μειωθεί ο κίνδυνος έκθεσης σε Κοβάλτιο;
Τα παιδιά θα πρέπει να αποφεύγουν να παίζουν σε εδάφη κοντά σε επικίνδυνες περιοχές αποβλήτων όπου μπορεί να υπάρχει Κοβάλτιο.
Πώς μπορεί κάποιος να διαπιστώσει αν έχει εκτεθεί στο Κοβάλτιο;
Τα επίπεδα Κοβαλτίου μπορεί να ανιχνευθούν στα ούρα και το αίμα μέσα σε δύο ημέρες από την έκθεση. Η συγκέντρωση του Κοβαλτίου στο αίμα ή στα ούρα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να εκτιμηθεί η έκθεση στο Κοβάλτιο.
Υπάρχουν δύο τύποι εξετάσεων για το Κοβάλτιο. Ο ένας τύπος χρησιμοποιείται για να διαπιστωθεί αν υπάρχει έκθεση στην ακτινοβολία και ο άλλος για να διαπιστωθεί αν υπάρχει Κοβάλτιο στο σώμα. Ο πρώτος τύπος εξέτασης αναζητά αλλαγές στα κύτταρα του αίματος ή στα χρωμοσώματα χωρίς όμως να μπορεί να προσδιοριστεί αν η ακτινοβολία προέρχεται από το Κοβάλτιο. Ο δεύτερος τύπος εξετάσεων περιλαμβάνει αναλύσεις αίματος, κοπράνων, ούρων, σιέλου προκειμένου να εξακριβωθεί αν το Κοβάλτιο απεκκρίνεται ή παραμένει μέσα στο σώμα.
Μπορούμε να μετρήσουμε τα επίπεδα του Κοβαλτίου στο αίμα και στα περισσότερα βιολογικά υλικά.
Ο προσδιορισμός των μετάλλων γίνεται με την μέθοδο ICP-MS (Inductively Coupled Plasma Mass Spectrometry, Φασματομετρία Μάζας σε Επαγωγικά Συζευγμένο Πλάσμα Αργού), μιας μεθόδου που παρέχει τη δυνατότητα ταυτόχρονης ανίχνευσης πολλών μετάλλων. Η ευαισθησία και η ακρίβεια της είναι σημαντικά καλύτερη σε σύγκριση με τη συμβατική μέθοδο της ατομικής απορρόφησης, έχοντας την ικανότητα να μετράει μέταλλα σε συγκεντρώσεις μέχρι 1 στα 1015 (1 στα 1 τετράκις εκατομμύρια, ppq)!
Σημαντική Σημείωση
Τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων αποτελούν την σημαντικότερη παράμετρο για τη διάγνωση και την παρακολούθηση όλων των παθολογικών καταστάσεων. Το 70-80% των διαγνωστικών αποφάσεων βασίζεται στις εργαστηριακές εξετάσεις. Η ορθή ερμηνεία των εργαστηριακών αποτελεσμάτων επιτρέπει στον γιατρό να διακρίνει την "υγεία" από τη "νόσο".
Τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων δεν πρέπει να ερμηνεύονται ως το αριθμητικό αποτέλεσμα μιας μεμονωμένης ανάλυσης. Τα αποτελέσματα των εξετάσεων πρέπει να ερμηνεύονται σε σχέση με το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό, τα κλινικά ευρήματα και τα αποτελέσματα άλλων εργαστηριακών εξετάσεων και πληροφοριών. Ο προσωπικός σας γιατρός μπορεί να εξηγήσει τη σημασία των αποτελεσμάτων των εξετάσεων σας.
Στη Διαγνωστική Αθηνών απαντάμε σε κάθε σας απορία σχετικά με τις εξετάσεις που κάνετε στο εργαστήριο μας και επικοινωνούμε με τον γιατρό σας προκειμένου να έχετε την καλύτερη δυνατή ιατρική φροντίδα.
