Η νευροϊνωμάτωση τύπου Ι (NF1), γνωστή και ως νόσος von Recklinghausen, είναι μια γενετική διαταραχή που επηρεάζει το νευρικό σύστημα, το δέρμα και διάφορα άλλα όργανα. Είναι μια νευροδερματική διαταραχή, που σημαίνει ότι περιλαμβάνει ανωμαλίες του δέρματος και του νευρικού συστήματος. Η νευροϊνωμάτωση τύπου Ι προκαλείται από μεταλλάξεις στο γονίδιο NF1.
Ο γενετικός έλεγχος της νευροϊνωμάτωσης τύπου Ι συμπεριλαμβάνεται στον Γενετικό Έλεγχο των Μονογονιδιακών Νοσημάτων της Διαγνωστικής Αθηνών μαζί με άλλα περίπου 100 κληρονομικά νοσήματα, μεταξύ των οποίων η κυστική ίνωση (71 μεταλλάξεις) και ο κληρονομικός καρκίνος του μαστού (γονίδια BRCA1 415 μεταλλάξεις & BRCA2 419 μεταλλάξεις).
Τα βασικά χαρακτηριστικά της νευροϊνωμάτωσης τύπου Ι περιλαμβάνουν:
- Νευροϊνώματα: Τα νευροϊνώματα είναι όγκοι που προέρχονται από τα περιφερικά νεύρα και μπορούν να αναπτυχθούν οπουδήποτε στο σώμα. Μπορεί να είναι μη καρκινικά (καλοήθη) αλλά μπορεί να προκαλέσουν διάφορα συμπτώματα ανάλογα με τη θέση και το μέγεθός τους.
- Κηλίδες Café-au-Lait: Οι κηλίδες Café-au-Lait είναι επίπεδες, καφέ κηλίδες δέρματος που υπάρχουν συχνά από τη γέννηση. Αποτελούν χαρακτηριστικό γνώρισμα της νευροϊνωμάτωσης τύπου Ι και μπορεί να αυξάνονται σε αριθμό με την ηλικία.
- Φακίδες στις μασχάλες ή στη βουβωνική χώρα: Οι φακίδες σε περιοχές όπως οι μασχάλες ή η βουβωνική χώρα είναι ένα άλλο χαρακτηριστικό δερματικό εύρημα στη νευροϊνωμάτωση τύπου Ι.
- Οζίδια Lisch: Τα οζίδια Lisch είναι μικροσκοπικά, αβλαβή οζίδια που μπορεί να εμφανιστούν στην ίριδα του ματιού. Δεν επηρεάζουν την όραση.
- Οπτικά γλοιώματα: Ορισμένοι ασθενείς με νευροϊνωμάτωση τύπου Ι μπορεί να αναπτύξουν όγκους που ονομάζονται οπτικά γλοιώματα στο οπτικό νεύρο, τα οποία μπορεί να οδηγήσουν σε προβλήματα όρασης.
- Σκελετικές ανωμαλίες: Σκελετικές ανωμαλίες, όπως η σκολίωση (κυρτότητα της σπονδυλικής στήλης), μπορεί να εμφανιστούν σε άτομα με νευροϊνωμάτωση τύπου Ι.
- Μαθησιακές δυσκολίες: Οι μαθησιακές δυσκολίες, τα ελλείμματα προσοχής και οι γνωστικές διαταραχές είναι συχνότερα σε άτομα με νευροϊνωμάτωση τύπου Ι.
- Μακροκεφαλία: Μερικά άτομα με νευροϊνωμάτωση τύπου Ι μπορεί να έχουν μέγεθος κεφαλής μεγαλύτερο από το μέσο όρο (μακροκεφαλία).
- Όγκοι στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα: Εκτός από τους όγκους των περιφερικών νεύρων, όγκοι μπορούν επίσης να αναπτυχθούν στο κεντρικό νευρικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού.
- Αυτοσωμική κυρίαρχη κληρονομικότητα: Η νευροϊνωμάτωση τύπου Ι ακολουθεί ένα αυτοσωμικό κυρίαρχο πρότυπο κληρονομικότητας, που σημαίνει ότι ένα παιδί έχει 50% πιθανότητα να κληρονομήσει το μεταλλαγμένο γονίδιο από έναν προσβεβλημένο γονέα.
Η διάγνωση της νευροϊνωμάτωσης τύπου Ι βασίζεται συχνά σε κλινικά κριτήρια, συμπεριλαμβανομένης της παρουσίας χαρακτηριστικών όπως οι κηλίδες café-au-lait και τα νευροϊνώματα. Ο γενετικός έλεγχος μπορεί να επιβεβαιώσει τη διάγνωση εντοπίζοντας μεταλλάξεις στο γονίδιο NF1.
Αν και δεν υπάρχει επί του παρόντος θεραπεία για τη νευροϊνωμάτωση τύπου Ι, η διαχείριση περιλαμβάνει την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και των επιπλοκών. Η τακτική παρακολούθηση, ιδιαίτερα στην παιδική ηλικία, είναι σημαντική για την έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση προβληματικών όγκων, ορθοπεδικές παρεμβάσεις για σκελετικά προβλήματα και εκπαιδευτική υποστήριξη για μαθησιακές δυσκολίες.
Συνιστάται η γενετική συμβουλευτική στα άτομα με νευροϊνωμάτωση τύπου Ι και τις οικογένειές τους για να κατανοήσουν τον τρόπο κληρονομικότητας, να αξιολογήσουν τον κίνδυνο μεταβίβασης της πάθησης στους απογόνους και να συζητήσουν τις διαθέσιμες στρατηγικές διαχείρισης.
Περισσότερες Πληροφορίες
Η νευροϊνωμάτωση (NF) είναι μια ασθένεια που προκαλεί όγκους στον νευρικό ιστό, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφάλου, του νωτιαίου μυελού και των περιφερικών νεύρων. Ταξινομείται σε τρεις υποτύπους NF1, NF2 και σβανωμάτωση (schwannomatosis - SWN). Ο NF1 είναι ο πιο συχνός υπότυπος και αντιπροσωπεύει το 96% των περιπτώσεων NF.
Η νευροϊνωμάτωση τύπου Ι προκαλείται από την παρουσία παθογόνων μεταλλάξεων στο γονίδιο NF1 που παράγει τη νευροφιμπρομίνη, μια ογκοκατασταλτική πρωτεΐνη GTPase που ρυθμίζει το μονοπάτι σηματοδότησης RAS/MAPK. Για το λόγο αυτό, η νευροϊνωμάτωση τύπου Ι ταξινομείται στην ομάδα των RAS-οπαθειών και έχει κοινές ορισμένες κλινικές εκδηλώσεις με άλλες ασθένειες που ανήκουν σε αυτήν την ομάδα, όπως το σύνδρομο Noonan.
Μέχρι σήμερα, περισσότερες από 2.000 παθογόνες παραλλαγές στο γονίδιο NF1 έχουν ταυτοποιηθεί σε ασθενείς με τη νόσο. Οι περισσότερες παθογόνες μεταλλάξεις στο γονίδιο NF1 μειώνουν τη συνολική έκφραση της πρωτεΐνης νευροφιμπρομίνης με πρόωρη περικοπή ή μικροδιαγραφή. Έχει αποδειχθεί ότι υπάρχει ποικιλία φαινοτύπων και για παράδειγμα, οι ασθενείς με τη μετάλλαξη p.Met992del έχουν ήπιο φαινότυπο, ενώ εκείνοι με υποκαταστάσεις όπως p.Arg1276 και την p.Arg1809Cys έχει χαρακτηριστικά παρόμοια με το σύνδρομο Noonan, συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών ανωμαλιών. Οι ασθενείς που φέρουν μικροδιαγραφές στο γονίδιο NF1 έχουν πιο σοβαρό φαινότυπο.
Ο γενετικός έλεγχος της της νευροϊνωμάτωσης τύπου Ι αναλύει τις 98 πιο συχνές παθογόνες μεταλλάξεις του γονιδίου NF1.
Με την συγκεκριμένη τεχνική που χρησιμοποιείται στην γενετική ανάλυση, αναλύονται μόνον οι συγκεκριμένες μεταλλάξεις των γονιδίων που αναφέρονται και που βιβλιογραφικά είναι οι σημαντικότερες και οι πιο συχνές. Όμως θα πρέπει να σημειωθεί, ότι είναι πιθανόν να υπάρχουν και άλλες γονιδιακές ή χρωμοσωμικές μεταλλάξεις στα προς έλεγχο γονίδια και που δεν είναι δυνατόν να εντοπισθούν με την συγκεκριμένη μέθοδο. Για αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν διαφορετικές τεχνικές ανάλυσης όπως π.χ. η αλληλούχιση επόμενης γενιάς (NGS).
