Η νευρωνική κηροειδής λιποφουσκίνωση τύπου 3 (NCL3), γνωστή επίσης ως νόσος CLN3 ή νεανική NCL, είναι μια σπάνια κληρονομική νευροεκφυλιστική διαταραχή που ανήκει σε μια ομάδα ασθενειών γνωστών ως νόσος Batten. Η νόσος CLN3 προκαλείται από μεταλλάξεις στο γονίδιο CLN3.
Ο γενετικός έλεγχος των νευρωνικών κεροειδών-λιποφουσκινώσεων τύπου 3 (νόσος CLN3) συμπεριλαμβάνεται στον Γενετικό Έλεγχο των Μονογονιδιακών Νοσημάτων της Διαγνωστικής Αθηνών μαζί με άλλα περίπου 100 κληρονομικά νοσήματα, μεταξύ των οποίων η κυστική ίνωση (71 μεταλλάξεις) και ο κληρονομικός καρκίνος του μαστού (γονίδια BRCA1 415 μεταλλάξεις & BRCA2 419 μεταλλάξεις).
Τα βασικά χαρακτηριστικά των νευρωνικών κεροειδών-λιποφουσκινώσεων τύπου 3 (νόσος CLN3) περιλαμβάνουν:
- Έναρξη στην παιδική ηλικία ή στην εφηβεία: Η νόσος CLN3 ξεκινά συνήθως στην παιδική ηλικία ή την εφηβεία, συνήθως μεταξύ 5 και 10 ετών.
- Βλάβη όρασης: Τα συμπτώματα της όρασης είναι συχνά πρώιμα και εμφανή. Η προοδευτική απώλεια της όρασης, συμπεριλαμβανομένης της εκφύλισης του αμφιβληστροειδούς, είναι ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα.
- Επιληπτικές κρίσεις: Οι σπασμοί είναι συχνοί σε άτομα με νόσο CLN3 και μπορεί να είναι ένα από τα πρώιμα σημεία.
- Κινητική έκπτωση: Η προοδευτική μείωση των κινητικών δεξιοτήτων και του συντονισμού εμφανίζεται με την πάροδο του χρόνου.
- Γνωστική έκπτωση: Τα άτομα με νόσο CLN3 παρουσιάζουν μείωση των γνωστικών ικανοτήτων, που οδηγεί σε διανοητική αναπηρία.
- Αλλαγές συμπεριφοράς: Μπορεί να συμβούν αλλαγές στη συμπεριφορά και την προσωπικότητα, συμπεριλαμβανομένων των εναλλαγών της διάθεσης και επιθετικότητα.
- Γλωσσική παλινδρόμηση: Μπορεί να παρατηρηθεί απώλεια των γλωσσικών δεξιοτήτων και των ικανοτήτων επικοινωνίας.
- Κινητικές ανωμαλίες: Σε μεταγενέστερα στάδια, τα άτομα μπορεί να εμφανίσουν κινητικές ανωμαλίες όπως τρόμο και μυοκλονικά τινάγματα.
- Ψυχιατρικά συμπτώματα: Μπορεί να εκδηλωθούν ψυχιατρικά συμπτώματα, συμπεριλαμβανομένου του άγχους και της κατάθλιψης.
- Ατροφία του εγκεφάλου: Οι απεικονιστικές μελέτες μπορεί να αποκαλύψουν προοδευτική εγκεφαλική ατροφία.
Η νόσος CLN3 κληρονομείται με αυτοσωμικό υπολειπόμενο τρόπο, που σημαίνει ότι τα προσβεβλημένα άτομα κληρονομούν μεταλλαγμένα γονίδια CLN3 και από τους δύο γονείς. Το γονίδιο CLN3 παρέχει οδηγίες για την παραγωγή μιας πρωτεΐνης που παίζει ρόλο στη λειτουργία των λυσοσωμάτων μέσα στα κύτταρα.
Καθώς η νόσος CLN3 εξελίσσεται, τα προσβεβλημένα άτομα μπορεί να εμφανίσουν σημαντική αναπηρία, συμπεριλαμβανομένης της απώλειας ανεξάρτητης κινητικότητας και της εξάρτησης από τους φροντιστές. Δυστυχώς, η νόσος CLN3 έχει μια προοδευτική και αδυσώπητη πορεία, που οδηγεί σε πρόωρο θάνατο, συχνά στα τέλη της εφηβείας ή στις αρχές της ενηλικίωσης.
Η διαχείριση της νόσου CLN3 είναι κυρίως υποστηρικτική, εστιάζοντας στη διαχείριση των συμπτωμάτων και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των προσβεβλημένων ατόμων. Οι κρίσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν με αντιεπιληπτικά φάρμακα και διάφορες υποστηρικτικές θεραπείες, συμπεριλαμβανομένης της φυσικοθεραπείας και της εργοθεραπείας, μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση συγκεκριμένων αναγκών.
Η γενετική συμβουλευτική είναι ζωτικής σημασίας για τις οικογένειες που επηρεάζονται από τη νόσο CLN3 για να κατανοήσουν τον τρόπο κληρονομικότητας, να αξιολογήσουν τον κίνδυνο να αποκτήσουν πάσχοντα παιδιά και να διερευνήσουν τις επιλογές τους. Λόγω της σοβαρότητας της κατάστασης, η έγκαιρη διάγνωση είναι σημαντική για την έναρξη της κατάλληλης υποστηρικτικής φροντίδας και των παρεμβάσεων.
Περισσότερες Πληροφορίες
Η λιποφουσκίνωση τύπου 3 προκαλείται από μεταλλάξεις στο γονίδιο CLN3 που κωδικοποιεί την μπατενίνη, μια πρωτεΐνη που βρίσκεται στη μεμβράνη των λυσοσωμάτων της οποίας η λειτουργία παραμένει άγνωστη. Αυτή η ασθένεια χαρακτηρίζεται από την παραγωγή λυσοσωμικών εναποθέσεων λιποφουσκίνης που όταν παρατηρούνται στο μικροσκόπιο μοιάζουν με το περίγραμμα ενός δακτυλικού αποτυπώματος.
Περισσότερες από 60 διαφορετικές μεταλλάξεις έχουν περιγραφεί σε ασθενείς με CLN3 που μπορούν να προκαλέσουν τη νόσο στην ομόζυγη και στην σύνθετη ετερόζυγη κατάσταση. Η πιο συχνή παραλλαγή που σχετίζεται με τη CLN3 είναι μια διαγραφή 1-kb, που δεν περιλαμβάνεται στην παρούσα εξέταση, η οποία συνήθως εμφανίζεται σε ομοζυγωτία, αλλά έχει επίσης ανιχνευθεί σε σύνθετη ετεροζυγωτία με άλλη μετάλλαξη στο CLN3.
Η παραλλαγή c.597C>A (p.Tyr199Ter) στο εξόνιο 8 του γονιδίου CLN3 δημιουργεί την εμφάνιση ενός πρώιμου κωδικονίου τερματισμού έτσι ώστε να παράγεται μια κολοβωμένη πρωτεΐνη που στερείται 239 αμινοξέων στο C-τερματικό άκρο. Λειτουργικές μελέτες δείχνουν ότι η πρωτεΐνη απουσιάζει σε αυτή την περίπτωση.
Ο γενετικός έλεγχος των νευρωνικών κηροειδών λιποφουσκινώσεων τύπου 3 αναλύει τις 7 πιο συχνές παθογόνες μεταλλάξεις του γονιδίου CLN3.
Με την συγκεκριμένη τεχνική που χρησιμοποιείται στην γενετική ανάλυση, αναλύονται μόνον οι συγκεκριμένες μεταλλάξεις των γονιδίων που αναφέρονται και που βιβλιογραφικά είναι οι σημαντικότερες και οι πιο συχνές. Όμως θα πρέπει να σημειωθεί, ότι είναι πιθανόν να υπάρχουν και άλλες γονιδιακές ή χρωμοσωμικές μεταλλάξεις στα προς έλεγχο γονίδια και που δεν είναι δυνατόν να εντοπισθούν με την συγκεκριμένη μέθοδο. Για αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν διαφορετικές τεχνικές ανάλυσης όπως π.χ. η αλληλούχιση επόμενης γενιάς (NGS).
