Η νόσος αποθήκευσης γλυκογόνου τύπου 2 (GSD2), επίσης γνωστή ως νόσος Pompe, είναι μια σπάνια κληρονομική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από τη συσσώρευση γλυκογόνου στα κύτταρα του σώματος. Η νόσος Pompe προκαλείται από μεταλλάξεις στο γονίδιο GAA, το οποίο παρέχει οδηγίες για την παραγωγή του ενζύμου οξέος α-γλυκοσιδάση (GAA). Η ανεπάρκεια ή η δυσλειτουργία αυτού του ενζύμου οδηγεί στη συσσώρευση γλυκογόνου κυρίως στα λυσοσώματα, τις κυτταρικές δομές που είναι υπεύθυνες για τη διάσπαση διαφόρων ουσιών. Η συχνότητα της νόσου του Pompe είναι περίπου 1 περίπτωση ανά 40.000 γεννήσεις ζωντανών γεννήσεων, αν και η επίπτωση μπορεί να είναι υψηλότερη.
Ο γενετικός έλεγχος της νόσου αποθήκευσης γλυκογόνου τύπου 2 (GSD2) συμπεριλαμβάνεται στον Γενετικό Έλεγχο των Μονογονιδιακών Νοσημάτων της Διαγνωστικής Αθηνών μαζί με άλλα περίπου 100 κληρονομικά νοσήματα, μεταξύ των οποίων η κυστική ίνωση (71 μεταλλάξεις) και ο κληρονομικός καρκίνος του μαστού (γονίδια BRCA1 415 μεταλλάξεις & BRCA2 419 μεταλλάξεις).
Τα βασικά χαρακτηριστικά της νόσου αποθήκευσης γλυκογόνου τύπου 2 (νόσος Pompe) περιλαμβάνουν:
- Μυϊκή αδυναμία: Η νόσος Pompe επηρεάζει κυρίως τα μυϊκά κύτταρα, οδηγώντας σε προοδευτική μυϊκή αδυναμία. Αυτή η αδυναμία συχνά ξεκινά από τα πόδια και αργότερα επηρεάζει άλλους μύες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που συμμετέχουν στην αναπνοή.
- Μυοκαρδιοπάθεια: Η συσσώρευση γλυκογόνου μπορεί επίσης να επηρεάσει τον καρδιακό μυ, οδηγώντας σε μυοκαρδιοπάθεια. Η καρδιακή συμμετοχή είναι ένα κοινό χαρακτηριστικό της νόσου Pompe και μπορεί να συμβάλει στις αναπνευστικές δυσκολίες.
- Αναπνευστικές επιπλοκές: Η αδυναμία των αναπνευστικών μυών μπορεί να οδηγήσει σε αναπνευστικές δυσκολίες, συμπεριλαμβανομένης της δυσκολίας στην αναπνοή και της μειωμένης πνευμονικής λειτουργίας.
- Διόγκωσης της καρδιάς (υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια): Η καρδιά μπορεί να διογκωθεί λόγω της συσσώρευσης γλυκογόνου, οδηγώντας σε υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια.
- Βρεφική και όψιμη μορφή: Η νόσος Pompe μπορεί να εκδηλωθεί με δύο κύριες μορφές—βρεφικής έναρξης και όψιμης έναρξης. Η βρεφική μορφή είναι πιο σοβαρή, συνήθως εμφανίζεται μέσα στους πρώτους μήνες της ζωής και οδηγεί σε ταχεία εξέλιξη των συμπτωμάτων. Η μορφή όψιμης έναρξης μπορεί να εμφανιστεί αργότερα στην παιδική ηλικία, την εφηβεία ή την ενήλικη ζωή και η εξέλιξη των συμπτωμάτων είναι γενικά πιο αργή.
Η διάγνωση της νόσου Pompe περιλαμβάνει κλινική αξιολόγηση, εξετάσεις αίματος για τη μέτρηση της δραστηριότητας του ενζύμου GAA και γενετικό έλεγχο για τον εντοπισμό μεταλλάξεων στο γονίδιο GAA. Οι απεικονιστικές μελέτες, όπως η ηχοκαρδιογραφία και οι βιοψίες μυών, μπορεί επίσης να συμβάλλουν στη διαγνωστική διαδικασία.
Η θεραπεία ενζυμικής υποκατάστασης είναι μια θεραπεία για τη νόσο Pompe, η οποία περιλαμβάνει τη χορήγηση μιας συνθετικής μορφής του ενζύμου που λείπει (ανασυνδυασμένη ανθρώπινη όξινη α-γλυκοσιδάση). Η θεραπεία στοχεύει στη μείωση της συσσώρευσης γλυκογόνου και στη βελτίωση των συμπτωμάτων.
Η αντιμετώπιση της νόσου Pompe μπορεί επίσης να περιλαμβάνει υποστηρικτικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της αναπνευστικής υποστήριξης και της φυσικοθεραπείας. Η έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση είναι κρίσιμες για τη βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων, ιδιαίτερα στη βρεφική μορφή.
Η γενετική συμβουλευτική είναι σημαντική για τα άτομα που επηρεάζονται και τις οικογένειές τους να κατανοήσουν τον τρόπο κληρονομικότητας, να αξιολογήσουν τον κίνδυνο και να διερευνήσουν τις διαθέσιμες επιλογές θεραπείας.
Περισσότερες Πληροφορίες
Η νόσος αποθήκευσης γλυκογόνου τύπου 2 προκαλείται από ομόζυγες παθογόνες παραλλαγές στο γονίδιο GAA που προκαλούν ανεπάρκεια στο ένζυμο όξινη α-γλυκοσιδάση και σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να προκληθεί από δύο παραλλαγές στην σύνθετη ετεροζυγωτία.
Περισσότερες από 500 παθογόνες παραλλαγές του GAA έχουν περιγραφεί, μερικές από τις οποίες κυριαρχούν σε ορισμένους πληθυσμούς. Η παραλλαγή c.-32-13T>G μειώνει τα επίπεδα όξινης α-γλυκοσιδάσης και προκαλεί την όψιμη μορφή της νόσου. Η συχνότητα εμφάνισης αυτής της παραλλαγής είναι υψηλότερη στους Καυκάσιους και έχει εντοπιστεί σε έως και 90% των ασθενών με νόσο Pompe όψιμης έναρξης (ενηλίκων). Μια άλλη παραλλαγή, η οποία είναι αρκετά συχνή σε ασθενείς με νόσο Pompe όψιμης έναρξης είναι η c.525del, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις έχει παρατηρηθεί συνδυασμένη σε σύνθετη ετεροζυγωτία με την c.-32-13T>G. Η παραλλαγή c.525del έχει βρεθεί για παράδειγμα στην Ολλανδία, την Ιταλία και την Κολομβία.
Η μετάλλαξη c.1935C>A προκαλεί μια αλλαγή σε ένα εξαιρετικά διατηρημένο αμινοξύ προκαλώντας σημαντική μείωση στα επίπεδα ενζυμικής δραστηριότητας. Αυτή η παραλλαγή είναι πιο συχνή στην Κίνα, την Ταϊβάν και την Ταϊλάνδη, αν και έχει βρεθεί και σε άλλους πληθυσμούς.
Η παθογόνος παραλλαγή c.2238G>C έχει βρεθεί σε ασθενείς με νόσο Pompe βρεφικής έναρξης και σε ασθενείς με όψιμο Pompe. Η παραλλαγή μειώνει τη δραστηριότητα του ενζύμου στο 10-29%.
Μια άλλη παραλλαγή ειδική για τον πληθυσμό είναι η c.2560C>T η οποία απαντάται ιδιαίτερα σε Αφροαμερικανούς ασθενείς.
Ο γενετικός έλεγχος της νόσου αποθήκευσης γλυκογόνου τύπου 2 (GSD2) αναλύει τις 13 πιο συχνές παθογόνες μεταλλάξεις του γονιδίου GAA.
Με την συγκεκριμένη τεχνική που χρησιμοποιείται στην γενετική ανάλυση, αναλύονται μόνον οι συγκεκριμένες μεταλλάξεις των γονιδίων που αναφέρονται και που βιβλιογραφικά είναι οι σημαντικότερες και οι πιο συχνές. Όμως θα πρέπει να σημειωθεί, ότι είναι πιθανόν να υπάρχουν και άλλες γονιδιακές ή χρωμοσωμικές μεταλλάξεις στα προς έλεγχο γονίδια και που δεν είναι δυνατόν να εντοπισθούν με την συγκεκριμένη μέθοδο. Για αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν διαφορετικές τεχνικές ανάλυσης όπως π.χ. η αλληλούχιση επόμενης γενιάς (NGS).
