Η νόσος von Willebrand (VWD) είναι μια γενετική αιμορραγική διαταραχή που επηρεάζει την ικανότητα του αίματός να πήζει. Είναι η πιο κοινή κληρονομική αιμορραγική διαταραχή και προκαλείται από ανεπάρκεια ή δυσλειτουργία του παράγοντα von Willebrand (VWF), μιας πρωτεΐνης που παίζει καθοριστικό ρόλο στην πήξη του αίματος. Η νόσος von Willebrand είναι η πιο κοινή κληρονομική αιμορραγική διαταραχή και επηρεάζει έναν στους 1.000 ανθρώπους.
Ο γενετικός έλεγχος της νόσου von Willebrand (VWD) συμπεριλαμβάνεται στον Γενετικό Έλεγχο των Μονογονιδιακών Νοσημάτων της Διαγνωστικής Αθηνών μαζί με άλλα περίπου 100 κληρονομικά νοσήματα, μεταξύ των οποίων η κυστική ίνωση (71 μεταλλάξεις) και ο κληρονομικός καρκίνος του μαστού (γονίδια BRCA1 415 μεταλλάξεις & BRCA2 419 μεταλλάξεις).
Τα βασικά χαρακτηριστικά της νόσου von Willebrand περιλαμβάνουν:
- Γενετική βάση: Η νόσος von Willebrand συνήθως κληρονομείται με αυτοσωμικό κυρίαρχο τρόπο, που σημαίνει ότι ένα προσβεβλημένο άτομο έχει 50% πιθανότητα να μεταδώσει την πάθηση στους απογόνους του. Υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι VWD: Τύπος 1, Τύπος 2 και Τύπος 3, ο καθένας με διαφορετικά επίπεδα σοβαρότητας.
- Ο ρόλος του παράγοντα von Willebrand: Ο παράγοντας von Willebrand έχει δύο κύριες λειτουργίες στη διαδικασία της πήξης του αίματος. Βοηθά τα αιμοπετάλια να κολλήσουν μεταξύ τους και να προσκολληθούν στο σημείο τραυματισμού του αιμοφόρου αγγείου και μεταφέρει και σταθεροποιεί τον παράγοντα πήξης VIII. Ο ελλιπής ή δυσλειτουργικός παράγοντας von Willebrand οδηγεί σε δυσκολίες στο σχηματισμό σταθερών θρόμβων αίματος.
- Κλινική παρουσίαση: Τα συμπτώματα της νόσου von Willebrand μπορεί να ποικίλλουν ευρέως. Τα συχνά σημεία και συμπτώματα περιλαμβάνουν εύκολους μώλωπες, παρατεταμένη αιμορραγία από μικρά κοψίματα, ρινορραγίες, βαριές ή παρατεταμένες περιόδους εμμήνου ρύσεως και σε σοβαρές περιπτώσεις, αυθόρμητη αιμορραγία αρθρώσεων ή μυών.
- Διάγνωση: Η διάγνωση περιλαμβάνει έναν συνδυασμό κλινικής αξιολόγησης, οικογενειακού ιστορικού, αξιολόγησης του ιστορικού αιμορραγίας και εργαστηριακών εξετάσεων για τη μέτρηση των επιπέδων και της λειτουργίας του VWF. Μπορεί επίσης να πραγματοποιηθεί γενετικός έλεγχος για τον εντοπισμό συγκεκριμένων μεταλλάξεων.
- Θεραπεία: Η θεραπεία της νόσου von Willebrand εξαρτάται από τον τύπο και τη σοβαρότητα της πάθησης. Οι ήπιες περιπτώσεις μπορεί να μην απαιτούν θεραπεία, ενώ οι πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να περιλαμβάνουν φάρμακα όπως η δεσμοπρεσσίνη ή τα προϊόντα υποκατάστασης του παράγοντα von Willebrand. Τα αντιινωδολυτικά φάρμακα μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την πρόληψη της διάσπασης των θρόμβων αίματος.
- Θέματα διαχείρισης και τρόπου ζωής: Τα άτομα με νόσο von Willebrand μπορεί να χρειαστεί να λάβουν προφυλάξεις για την πρόληψη αιμορραγικών επεισοδίων, όπως η αποφυγή ορισμένων φαρμάκων και δραστηριοτήτων που αυξάνουν τον κίνδυνο τραυματισμού. Η τακτική ιατρική παρακολούθηση είναι σημαντική για την παρακολούθηση και την προσαρμογή των σχεδίων θεραπείας.
- Γενετική συμβουλευτική: Τα άτομα που έχουν διαγνωστεί με νόσο von Willebrand θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο γενετικής συμβουλευτικής, ειδικά εάν σχεδιάζουν να κάνουν παιδιά, για να κατανοήσουν τον τρόπο κληρονομικότητας και τους πιθανούς κινδύνους.
Τύποι της νόσου του von Willebrand
- Τύπος 1: Αυτή είναι η πιο ήπια μορφή, που χαρακτηρίζεται από ποσοτική ανεπάρκεια του παράγοντα von Willebrand.
- Τύπος 2: Αυτός ο τύπος χαρακτηρίζεται από ποιοτικά ελαττώματα στον παράγοντα von Willebrand. Χωρίζεται περαιτέρω σε τέσσερις υποτύπους (2A, 2B, 2M και 2N), ο καθένας με συγκεκριμένες ανωμαλίες στη λειτουργία του παράγοντα.
- Τύπος 3: Αυτή είναι η πιο σοβαρή μορφή, που περιλαμβάνει σχεδόν πλήρη απουσία του παράγοντα von Willebrand. Συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο αιμορραγίας.
Είναι σημαντικό για τα άτομα με νόσο von Willebrand να συνεργάζονται στενά με μια ομάδα ιατρών, συμπεριλαμβανομένων αιματολόγων και άλλων ειδικών, για τη διαχείριση της πάθησης αποτελεσματικά και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους.
Περισσότερες Πληροφορίες
Η νόσος von Willebrand προκαλείται κυρίως από μεταλλάξεις στο γονίδιο VWF που επηρεάζουν τα επίπεδα ή τη λειτουργία του παράγοντα. Εκατοντάδες μεταλλάξεις έχουν εντοπιστεί στο VWF που μπορούν να προκαλέσουν διάφορα αποτελέσματα στην πρωτεΐνη.
Η πιο συχνή μετάλλαξη γονιδίου VWF στην Ευρώπη είναι η p.Arg854Gln, R854Q ή c.2561G>A, όπου το 1% του πληθυσμού φέρει ένα αντίγραφο του c.2561G>A. Αυτή η παραλλαγή σχετίζεται με νόσος von Willebrand τύπου 2N και ακολουθεί έναν αυτοσωμικό υπολειπόμενο τρόπο κληρονομικότητας. Η μετάλλαξη επηρεάζει τη σύνδεση του παράγοντα von Willebrand με τον παράγοντα πήξης VIII καθιστώντας μερικές φορές δύσκολη τη διάκριση μεταξύ 2N VWD και ήπιας αιμορροφιλίας Α.
Μια άλλη παραλλαγή που σχετίζεται με τον τύπο 2Ν της νόσου von Willebrand είναι η c.2446C>T, p.Arg816Trp ή R816W, η οποία έχει παρατηρηθεί σε ομοζυγωτία και σε σύνθετη ετεροζυγωτία (ένα αντίγραφο της μετάλλαξης σε συνδυασμό με μια διαφορετική μετάλλαξη στο ίδιο γονίδιο).
Η μετάλλαξη c.7390C>T, p.Arg2464Cys ή R2464C είναι χαρακτηριστική των ασθενών με μορφή νόσου von Willebrand τύπου 1 και ακολουθεί το αυτοσωματικό υπολειπόμενο πρότυπο κληρονομικότητας. Έχει επίσης παρατηρηθεί σε σύνθετη ετεροζυγωτία. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι περίπου οι μισές οικογένειες με νόσο von Willebrand τύπου 1 έχουν ατελή διείσδυση (μόνο ορισμένα άτομα με μετάλλαξη εμφανίζουν συμπτώματα).
Η παραλλαγή c.4135C>T, p.Arg1379Cys ή R1379C έχει βρεθεί σε ασθενείς με νόσο von Willebrand τύπου 2B. Αυτή η παραλλαγή μπορεί να παράγει κυκλοφορούντα συσσωματώματα VWF και αιμοπετάλια που απομακρύνονται από την κυκλοφορία, με αποτέλεσμα τη μείωση του αριθμού των αιμοπεταλίων στο αίμα (θρομβοπενία). Μια άλλη μετάλλαξη που σχετίζεται με τον τύπο 2Β της νόσου von Willebrand είναι η c.3946G>A, p.Val1316Met ή V1316M. Οι ασθενείς με αυτήν την παραλλαγή εμφανίζουν, μεταξύ άλλων, αυξημένη αιμορραγία, μειωμένη συσσώρευση αιμοπεταλίων και μακροθρομβοπενία (μειωμένος αριθμός αιμοπεταλίων και σημαντικά αυξημένο μέγεθος αιμοπεταλίων ή γιγαντιαία αιμοπετάλια).
Η p.Arg2535Ter, R2535* ή c.7603C>T είναι μια παραλλαγή απώλειας λειτουργίας στο γονίδιο VWF που παράγει μια κολοβωμένη πρωτεΐνη. Συνδέεται με τη σοβαρή μορφή της νόσου von Willebrand τύπου 3.
Ο γενετικός έλεγχος της νόσου von Willebrand αναλύει τις 6 πιο συχνές παθογόνες μεταλλάξεις του γονιδίου VWF.
Με την συγκεκριμένη τεχνική που χρησιμοποιείται στην γενετική ανάλυση, αναλύονται μόνον οι συγκεκριμένες μεταλλάξεις των γονιδίων που αναφέρονται και που βιβλιογραφικά είναι οι σημαντικότερες και οι πιο συχνές. Όμως θα πρέπει να σημειωθεί, ότι είναι πιθανόν να υπάρχουν και άλλες γονιδιακές ή χρωμοσωμικές μεταλλάξεις στα προς έλεγχο γονίδια και που δεν είναι δυνατόν να εντοπισθούν με την συγκεκριμένη μέθοδο. Για αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν διαφορετικές τεχνικές ανάλυσης όπως π.χ. η αλληλούχιση επόμενης γενιάς (NGS).
