Η πρωτοπαθής υπεροξαλουρία τύπου 2 (PH2) είναι μια άλλη σπάνια γενετική διαταραχή, παρόμοια με την πρωτοπαθή υπεροξαλουρία τύπου 1 (PH1), που χαρακτηρίζεται από την υπερπαραγωγή και συσσώρευση οξαλικών στον οργανισμό. Ωστόσο, η πρωτοπαθής υπεροξαλουρία τύπου 2 προκαλείται από μεταλλάξεις σε διαφορετικό γονίδιο σε σύγκριση με την τύπου 1. Ο επιπολασμός της πρωτοπαθούς υπεροξαλουρίας τύπου 2 είναι χαμηλότερος από αυτόν του τύπου 1 και υπολογίζεται σε περίπου ένα κρούσμα ανά ένα εκατομμύριο πληθυσμού.
Ο γενετικός έλεγχος της πρωτοπαθούς υπεροξαλουρίας τύπου 2 (PH2) συμπεριλαμβάνεται στον Γενετικό Έλεγχο των Μονογονιδιακών Νοσημάτων της Διαγνωστικής Αθηνών μαζί με άλλα περίπου 100 κληρονομικά νοσήματα, μεταξύ των οποίων η κυστική ίνωση (71 μεταλλάξεις) και ο κληρονομικός καρκίνος του μαστού (γονίδια BRCA1 415 μεταλλάξεις & BRCA2 419 μεταλλάξεις).
Τα βασικά χαρακτηριστικά της πρωτοπαθούς υπεροξαλουρίας τύπου 2 περιλαμβάνουν:
- Γενετική βάση: Η πρωτοπαθής υπεροξαλουρία τύπου 2 προκαλείται από μεταλλάξεις στο γονίδιο GRHPR, το οποίο παρέχει οδηγίες για την παραγωγή του ενζύμου αναγωγάση γλυοξυλικού/υδροξυπυροσταφυλικού (GR/HPR). Οι μεταλλάξεις σε αυτό το γονίδιο οδηγούν σε ανεπάρκεια του ενζύμου GR/HPR, μειώνοντας τη διάσπαση του γλυοξυλικού και του υδροξυπυροσταφυλικού, πρόδρομων ουσιών του οξαλικού. Ως αποτέλεσμα, υπάρχει συσσώρευση οξαλικού στον οργανισμό.
- Συσσώρευση οξαλικού: Τα αυξημένα επίπεδα οξαλικού μπορεί να οδηγήσουν στο σχηματισμό λίθων στα νεφρά και στην εναπόθεση κρυστάλλων οξαλικού ασβεστίου σε διάφορα όργανα, παρόμοια με την πρωτοπαθή υπεροξαλουρία τύπου 1.
- Πέτρες στα νεφρά: Οι υποτροπιάζουσες πέτρες στα νεφρά είναι μια κοινή εκδήλωση της πρωτοπαθούς υπεροξαλουρίας τύπου 2, που προκαλεί συμπτώματα όπως κοιλιακό άλγος, αίμα στα ούρα και λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος.
- Βλάβη στα νεφρά: Η χρόνια εναπόθεση οξαλικών στα νεφρά μπορεί να οδηγήσει σε προοδευτική βλάβη, οδηγώντας τελικά σε νεφρική ανεπάρκεια.
- Συστηματικές επιδράσεις: Όπως και η πρωτοπαθής υπεροξαλουρία τύπου 1, η πρωτοπαθής υπεροξαλουρία τύπου 2 μπορεί να περιλαμβάνει τη συσσώρευση κρυστάλλων οξαλικού σε άλλα όργανα, οδηγώντας σε συστηματικές επιπλοκές πέρα από τα νεφρά.
- Συμπτώματα: Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν αυτά που σχετίζονται με πέτρες στα νεφρά, όπως κοιλιακό άλγος, καθώς και άλλα σημάδια νεφρικής δυσλειτουργίας.
- Διάγνωση: Η διάγνωση περιλαμβάνει κλινική αξιολόγηση, απεικονιστικές μελέτες για την ανίχνευση λίθων στα νεφρά και εργαστηριακές εξετάσεις για τη μέτρηση των επιπέδων οξαλικών στα ούρα. Ο γενετικός έλεγχος είναι απαραίτητος για τον εντοπισμό μεταλλάξεων στο γονίδιο GRHPR και την επιβεβαίωση της διάγνωσης της πρωτοπαθούς υπεροξαλουρίας τύπου 2.
- Θεραπεία: Η διαχείριση της πρωτοπαθούς υπεροξαλουρίας τύπου 2 είναι γενικά παρόμοια με εκείνη του τύπου 1, που περιλαμβάνει στρατηγικές για τη μείωση της παραγωγής οξαλικών, την αύξηση της αποβολής των οξαλικών μέσω των ούρων και την πρόληψη του σχηματισμού λίθων στα νεφρά. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει φάρμακα, διατροφικές τροποποιήσεις και σε σοβαρές περιπτώσεις, μεταμόσχευση.
Όπως και με την πρωτοπαθή υπεροξαλουρία τύπου 1, η έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση είναι ζωτικής σημασίας για την τύπου 2 για την ελαχιστοποίηση των επιπλοκών και τη διατήρηση της νεφρικής λειτουργίας. Άτομα με οικογενειακό ιστορικό πρωτοπαθούς υπεροξαλουρίας ή εκείνα που εμφανίζουν συμπτώματα που σχετίζονται με την πάθηση θα πρέπει να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια για σωστή αξιολόγηση και διάγνωση. Τα σχέδια θεραπείας συχνά εξατομικεύονται με βάση τη συγκεκριμένη γενετική μετάλλαξη και την κλινική εικόνα.
Η πρωτοπαθής υπεροξαλουρία τύπου 2 προκαλείται από την παρουσία ομόζυγων παθογόνων παραλλαγών στο γονίδιο GRHPR που κωδικοποιεί το ένζυμο αναγωγάση γλυοξυλικού/υδροξυπυροσταφυλικού. Αυτό το ένζυμο είναι υπεύθυνο για τη μετατροπή του γλυοξυλικού σε γλυκολικό, μια ουσία που αποβάλλεται εύκολα από τον οργανισμό.
Οι μεταλλάξεις c.103del (p.Asp35fs) και c.403_404+2del είναι οι πιο συχνές σε ασθενείς με πρωτοπαθή υπεροξαλουρία τύπου 2. Η παραλλαγή c.103del (p.Asp35fs) παράγει μια μετατόπιση του πλαισίου ανάγνωσης με αποτέλεσμα μια μη λειτουργική κολοβωμένη πρωτεΐνη. Είναι η πιο συχνή παραλλαγή, που εμφανίζεται στο 40% περίπου των περιπτώσεων και εντοπίζεται κυρίως σε άτομα της ευρωπαϊκής ή βορειοαμερικανικής καταγωγής.
Η παραλλαγή c.403_404+2del στο εξόνιο 4 είναι μια διαγραφή τεσσάρων βάσεων που προκαλεί ελαττωματικό μάτισμα του mRNA και καταλήγει σε μια μη λειτουργική πρωτεΐνη. Αυτή η παραλλαγή βρίσκεται κυρίως σε Ασιάτες ασθενείς.
Ο γενετικός έλεγχος της της πρωτοπαθούς υπεροξαλουρίας τύπου 2 αναλύει τις 7 πιο συχνές παθογόνες μεταλλάξεις του γονιδίου GRHPR.
Με την συγκεκριμένη τεχνική που χρησιμοποιείται στην γενετική ανάλυση, αναλύονται μόνον οι συγκεκριμένες μεταλλάξεις των γονιδίων που αναφέρονται και που βιβλιογραφικά είναι οι σημαντικότερες και οι πιο συχνές. Όμως θα πρέπει να σημειωθεί, ότι είναι πιθανόν να υπάρχουν και άλλες γονιδιακές ή χρωμοσωμικές μεταλλάξεις στα προς έλεγχο γονίδια και που δεν είναι δυνατόν να εντοπισθούν με την συγκεκριμένη μέθοδο. Για αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν διαφορετικές τεχνικές ανάλυσης όπως π.χ. η αλληλούχιση επόμενης γενιάς (NGS).
