Το σύνδρομο Li-Fraumeni (LFS) είναι ένα σπάνιο, κληρονομικό σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης διαφόρων τύπων καρκίνου σε νεαρή ηλικία. Το σύνδρομο Li-Fraumeni σχετίζεται με μεταλλάξεις βλαστικής σειράς στο γονίδιο καταστολής όγκων TP53, το οποίο παίζει καθοριστικό ρόλο στη ρύθμιση της κυτταρικής ανάπτυξης και στην πρόληψη του σχηματισμού όγκων. Ο επιπολασμός του συνδρόμου Li-Fraumeni εκτιμάται ότι είναι 1 περίπτωση ανά 3.500-5.500 άτομα.
Ο γενετικός έλεγχος του συνδρόμου Li-Fraumeni συμπεριλαμβάνεται στον Γενετικό Έλεγχο των Μονογονιδιακών Νοσημάτων της Διαγνωστικής Αθηνών μαζί με άλλα περίπου 100 κληρονομικά νοσήματα, μεταξύ των οποίων η κυστική ίνωση (71 μεταλλάξεις) και ο κληρονομικός καρκίνος του μαστού (γονίδια BRCA1 415 μεταλλάξεις & BRCA2 419 μεταλλάξεις).
Τα βασικά χαρακτηριστικά του συνδρόμου Li-Fraumeni περιλαμβάνουν:
- Καρκίνοι πρώιμης έναρξης: Τα άτομα με σύνδρομο Li-Fraumeni διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν διάφορους καρκίνους σε νεαρή ηλικία. Οι πιο συνηθισμένοι καρκίνοι που σχετίζονται με το LFS περιλαμβάνουν τα σαρκώματα μαλακών μορίων, τα οστεοσαρκώματα, τον καρκίνο του μαστού, τους όγκους του εγκεφάλου, το καρκίνωμα του φλοιού των επινεφριδίων, τη λευχαιμία και άλλες κακοήθειες.
- Οικογενειακό ιστορικό: Η νόσος συχνά χαρακτηρίζεται από ισχυρό οικογενειακό ιστορικό καρκίνου, με πολλά μέλη της οικογένειας να επηρεάζονται από διαφορετικούς τύπους καρκίνου. Οι καρκίνοι στις οικογένειες με σύνδρομο Li-Fraumeni τείνουν να εμφανίζονται νωρίτερα από το αναμενόμενο στον γενικό πληθυσμό.
- Γονιδιακή μετάλλαξη TP53: Το σύνδρομο Li-Fraumeni προκαλείται από μεταλλάξεις βλαστικής σειράς στο γονίδιο TP53. Αυτές οι μεταλλάξεις υπάρχουν στα γεννητικά κύτταρα (σπερματοζωάρια ή ωάρια) και μπορούν να μεταδοθούν από τη μια γενιά στην άλλη.
- Αυτοσωμική κυρίαρχη κληρονομικότητα: Η νόσος ακολουθεί ένα αυτοσωμικό κυρίαρχο πρότυπο κληρονομικότητας. Αυτό σημαίνει ότι ένα άτομο με μετάλλαξη στο TP53 έχει 50% πιθανότητα να περάσει τη μετάλλαξη σε κάθε απόγονό του.
- Δεύτεροι πρωτοπαθείς καρκίνοι: Τα άτομα με LFS διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν πολλαπλούς πρωτοπαθείς καρκίνους κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Η εμφάνιση ενός καρκίνου την πρώτη φορά δεν εξαλείφει τον κίνδυνο ανάπτυξης δεύτερου ή πρόσθετων καρκίνων.
- Ευαισθησία στην ακτινοβολία: Τα άτομα με σύνδρομο Li-Fraumeni μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις επιπτώσεις της ιονίζουσας ακτινοβολίας, η οποία θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου.
- Παρακολούθηση και προσυμπτωματικός έλεγχος: Δεδομένου του υψηλού κινδύνου καρκίνου, τα άτομα με σύνδρομο Li-Fraumeni πρέπει να υποβάλλονται σε τακτική παρακολούθηση και προληπτικό έλεγχο για τον εντοπισμό όγκων σε πρώιμο, πιο θεραπεύσιμο στάδιο. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει απεικονιστικές μελέτες, εξετάσεις αίματος και άλλες μεθόδους προσυμπτωματικού ελέγχου.
Η διαχείριση του συνδρόμου Li-Fraumeni περιλαμβάνει στενή παρακολούθηση, έγκαιρη ανίχνευση των καρκίνων και εξέταση στρατηγικών μείωσης του κινδύνου. Η γενετική συμβουλευτική είναι ζωτικής σημασίας για τα επηρεαζόμενα άτομα και τις οικογένειές τους για να συζητήσουν τους κινδύνους, τις διαθέσιμες επιλογές προσυμπτωματικού ελέγχου και τα πιθανά προληπτικά μέτρα.
Λόγω της πολύπλοκης φύσης του συνδρόμου Li-Fraumeni, τα άτομα που έχουν μεταλλάξεις TP53 μπορεί να επωφεληθούν από μια διεπιστημονική προσέγγιση που περιλαμβάνει γενετιστές, ογκολόγους και άλλες ιατρικές ειδικότητες για τη διαχείριση των κινδύνων καρκίνου και τη βελτιστοποίηση της περίθαλψης.
Περισσότερες Πληροφορίες
Περισσότερες από 1000 μεταλλάξεις στο γονίδιο TP53 έχουν εντοπιστεί σε όγκους από τους οποίους ένα μικρό ποσοστό είναι μεταλλάξεις της βλαστικής σειράς και σχετίζονται με το σύνδρομο Li-Fraumeni. Μία από τις πιο εμφανείς παθογόνες παραλλαγές του γονιδίου TP53 στο σύνδρομο Li-Fraumeni είναι η c.1010G>A (p.Arg337His), η οποία είναι διαδεδομένη στη νότια Βραζιλία όπου υπάρχει σε 1 στα 375 άτομα και είναι σπάνιο στον γενικό πληθυσμό. Αυτή η παραλλαγή αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης όγκου του φλοιού των επινεφριδίων κατά την παιδική ηλικία. Η διείσδυσή του είναι ατελής, πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα αναπτύξουν τελικά καρκίνο όλοι οι άνθρωποι που φέρουν την παραλλαγή. Η μετάλλαξη c.818G>T (p.Arg273Leu) προκαλεί μια μη συντηρητική αλλαγή αμινοξέων με αντίκτυπο στη δευτεροταγή δομή της πρωτεΐνης, άρα στη λειτουργία της.
Η παραλλαγή c.524G>A (p.Arg175His) προκαλεί μια τοπική αλλαγή αμινοξέων στον τομέα δέσμευσης DNA με αντίκτυπο στον έλεγχο του κυτταρικού κύκλου και τη μεταγραφική ενεργοποίηση πολλαπλών γονιδίων.
Και οι δύο μεταλλάξεις, c.818G>T και c.524G>A, προκαλούν απώλεια της ογκοκατασταλτικής λειτουργίας και αύξηση της ογκογόνου ικανότητας, επομένως και οι δύο θεωρούνται ένα κοινό «hotspot» σε πολλαπλούς σχετικούς όγκους. Υπάρχουν και άλλες μεταλλάξεις που σχετίζονται με το σύνδρομο Li-Fraumeni που αναλύονται στην συγκεκριμένη εξέταση, αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι δεν αναλύονται όλες οι γνωστές μεταλλάξεις βλαστικής σειράς στο TP53.
Ο γενετικός έλεγχος του συνδρόμου Li-Fraumeni αναλύει τις 65 πιο συχνές παθογόνες μεταλλάξεις του γονιδίου TP53.
Με την συγκεκριμένη τεχνική που χρησιμοποιείται στην γενετική ανάλυση, αναλύονται μόνον οι συγκεκριμένες μεταλλάξεις των γονιδίων που αναφέρονται και που βιβλιογραφικά είναι οι σημαντικότερες και οι πιο συχνές. Όμως θα πρέπει να σημειωθεί, ότι είναι πιθανόν να υπάρχουν και άλλες γονιδιακές ή χρωμοσωμικές μεταλλάξεις στα προς έλεγχο γονίδια και που δεν είναι δυνατόν να εντοπισθούν με την συγκεκριμένη μέθοδο. Για αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν διαφορετικές τεχνικές ανάλυσης όπως π.χ. η αλληλούχιση επόμενης γενιάς (NGS).
