Το Βανάδιο (V) είναι ένα στοιχείο που βρίσκεται στη φύση συχνά με τη μορφή κρυστάλλων. Το καθαρό Βανάδιο είναι άοσμο και συνήθως συνδυάζεται με άλλα στοιχεία, όπως το οξυγόνο, το νάτριο, το θείο ή το χλώριο. Το Βανάδιο και οι ενώσεις του Βαναδίου μπορούν να βρεθούν στο φλοιό της γης και σε βράχους, σε ορισμένα μεταλλεύματα σιδήρου και στα κοιτάσματα του αργού πετρελαίου. Το Βανάδιο χρησιμοποιείται στην παραγωγή ανθεκτικών στη σκουριά ελατηρίων και εργαλείων. Το πεντοξείδιο του Βαναδίου χρησιμοποιείται σε κεραμικά, ως καταλύτης και στην παραγωγή υπεραγώγιμων μαγνητών. Οι ενώσεις του Βαναδίου θειικό βαναδύλιο και το μεταβαναδικό νάτριο, έχουν χρησιμοποιηθεί ως συμπληρώματα διατροφής.
Όλοι οι άνθρωποι είναι εκτεθειμένοι στα χαμηλά επίπεδα του Βαναδίου που υπάρχουν στον αέρα, το νερό και τα τρόφιμα. Οι περισσότεροι εκτίθενται κυρίως μέσω των τροφίμων. Η εισπνοή υψηλών συγκεντρώσεων πεντοξειδίου του Βαναδίου μπορεί να προκαλέσει βλάβη στους πνεύμονες. Η κατάποση Βαναδίου μπορεί να προκαλέσει ναυτία και έμετο. Στα πειραματόζωα, κατάποση Βαναδίου μπορεί να προκαλέσει μειωμένη σύνθεση ερυθρών αιμοσφαιρίων και αυξημένη αρτηριακή πίεση.
Πώς εισέρχεται το Βανάδιο στο περιβάλλον;
- Το Βανάδιο εισέρχεται στο περιβάλλον κυρίως από φυσικές πηγές και από την καύση του μαζούτ.
- Το Βανάδιο δεν διαλύεται καλά στο νερό.
- Το Βανάδιο συνδυάζεται με άλλα στοιχεία και σωματίδια.
- Το Βανάδιο συνδέεται ισχυρά με το έδαφος και τα ιζήματα.
- Χαμηλά επίπεδα Βαναδίου έχουν βρεθεί σε φυτά, αλλά συσσωρεύεται δύσκολα στους ιστούς των ζώων.
Πώς εκτίθεται κάποιος στο Βανάδιο;
- Με την κατανάλωση τροφών που περιέχουν Βανάδιο, με τα υψηλότερα επίπεδα να βρίσκονται στα θαλασσινά. Το Βανάδιο βρίσκεται επίσης σε κάποια συμπληρώματα διατροφής.
- Με την εισπνοή αέρα κοντά σε βιομηχανίες που καίνε πετρέλαιο ή άνθρακα. Οι βιομηχανίες αυτές απελευθερώνουν οξείδιο του Βαναδίου στον αέρα.
- Σε εργαζόμενους σε βιομηχανίες που επεξεργάζονται Βανάδιο ή προϊόντα που περιέχουν Βανάδιο.
- Με την εισπνοή μολυσμένου αέρα ή πίνοντας μολυσμένο νερό κοντά σε χωματερές ή χώρους υγειονομικής ταφής που περιέχουν Βανάδιο.
- Με την εισπνοή του καπνού του τσιγάρου.
- Το Βανάδιο δεν απορροφάται εύκολα από το στομάχι, το έντερο ή κατά την επαφή με το δέρμα.
Πώς μπορεί το Βανάδιο να επηρεάσει την υγεία;
Το Βανάδιο θεωρείται ιχνοστοιχείο το οποίο (όπως και το Χρώμιο) βελτιώνει τη χρησιμοποίηση των υδατανθράκων, επιδρώντας στον υποδοχέα της ινσουλίνης. Η μέση συνιστώμενη δόση είναι 50-100 μg την ημέρα.
Η έκθεση σε υψηλά επίπεδα πεντοξειδίου του Βαναδίου στον αέρα μπορεί να οδηγήσει σε βλάβη των πνευμόνων. Ναυτία, ήπια διάρροια και κράμπες στο στομάχι έχουν αναφερθεί σε άτομα που έχουν εκτεθεί σε ορισμένες ενώσεις του Βαναδίου. Μια σειρά από ανεπιθύμητες ενέργειες έχουν παρατηρηθεί σε πειραματόζωα που κατανάλωσαν ορισμένες ενώσεις του Βαναδίου, όπως μείωση στον αριθμό των ερυθρών αιμοσφαιρίων, αυξημένη πίεση του αίματος και ήπιες νευρολογικές επιπτώσεις. Οι ποσότητες του Bαναδίου που έλαβαν τα ζώα σε αυτές τις μελέτες, ήταν πολύ υψηλότερες από εκείνες που πιθανόν να εμφανιστούν στο περιβάλλον.
Πώς μπορεί να μειωθεί ο κίνδυνος έκθεσης στο Βανάδιο;
- Το Βανάδιο βρίσκεται σε ορισμένα συμπληρώματα διατροφής. Συμβουλευτείτε το γιατρό σας πριν από τη λήψη συμπληρωμάτων που περιέχουν Βανάδιο προκειμένου να καθοριστεί εάν είναι κατάλληλα.
- Το Βανάδιο αποτελεί συστατικό του καπνού του τσιγάρου. Αποφύγετε το κάπνισμα σε κλειστούς χώρους, όπως μέσα στο σπίτι ή το αυτοκίνητο, προκειμένου να περιοριστεί η έκθεση.
Πώς μπορεί κάποιος να διαπιστώσει αν έχει εκτεθεί στο Βανάδιο;
Μπορούμε να μετρήσουμε τα επίπεδα του Βαναδίου στο αίμα και στα περισσότερα βιολογικά υλικά.
Ο προσδιορισμός των μετάλλων γίνεται με την μέθοδο ICP-MS (Inductively Coupled Plasma Mass Spectrometry, Φασματομετρία Μάζας σε Επαγωγικά Συζευγμένο Πλάσμα Αργού), μιας μεθόδου που παρέχει τη δυνατότητα ταυτόχρονης ανίχνευσης πολλών μετάλλων. Η ευαισθησία και η ακρίβεια της είναι σημαντικά καλύτερη σε σύγκριση με τη συμβατική μέθοδο της ατομικής απορρόφησης, έχοντας την ικανότητα να μετράει μέταλλα σε συγκεντρώσεις μέχρι 1 στα 1015 (1 στα 1 τετράκις εκατομμύρια, ppq)!
Βανάδιο και Μανιοκατάθλιψη
Ο ρόλος του Βαναδίου στη μανία έχει ερευνηθεί κυρίως από τους Naylor και συνεργάτες. Αυξημένα επίπεδα Βαναδίου βρέθηκαν σε δείγματα τριχών μανιακών ασθενών ενώ κατά την ύφεση της νόσου οι τιμές έπεφταν σε φυσιολογικά επίπεδα. Αντίθετα, ασθενείς με κατάθλιψη συνήθως είχαν φυσιολογικές συγκεντρώσεις Βαναδίου στα τρίχες και αυξημένα επίπεδα στο ολικό αίμα και τον ορό. Κατά την ύφεση της νόσου, τα επίπεδα του Βαναδίου επέστρεφαν στο φυσιολογικό. Το Βανάδιο, ως ιόν Βαναδίου, είναι ένας ισχυρός αναστολέας της αντλίας Na/Κ-ΑΤΡάσης. Το λίθιο, ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται στη θεραπεία της μανιοκατάθλιψης, έχει δειχθεί επίσης ότι επιδρά στη λειτουργία της συγκεκριμένης αντλίας.
Οι θεραπείες που αποσκοπούν στη μείωση του βαναδικού ιόντος στη λιγότερο δραστική μορφή του βαναδυλίου, χρησιμοποιούν ασκορβικό οξύ, μπλε του μεθυλενίου και EDTA χωριστά και σε συνδυασμούς.
Έχει επίσης προταθεί η χρήση της δίαιτας χαμηλού Βαναδίου σε αυτές τις περιπτώσεις. Τροφές χαμηλής περιεκτικότητας σε Βανάδιο (1 έως 5 ng/g) περιλαμβάνουν τα λίπη, τα έλαια, τα φρέσκα φρούτα και τα λαχανικά. Τα δημητριακά ολικής αλέσεως, τα θαλασσινά, το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα έχουν από 5 έως 30 ng/g, ενώ τα παρασκευασμένα τρόφιμα, το άσπρο ψωμί και τα απλά δημητριακά πρωινού περιέχουν από 11 έως 93 ng/g.
Αν η υπόθεση Naylor είναι σωστή, ίσως τότε και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τη λειτουργία της αντλίας Na/Κ-ΑΤΡάσης, μπορεί να εμπλέκονται σε ορισμένες περιπτώσεις διπολικών διαταραχών. Αυτοί οι παράγοντες που σχετίζονται με τη μειωμένη δραστηριότητα της αντλίας Na/Κ-ATPάσης περιλαμβάνουν την ουραιμία, τον υποθυρεοειδισμό και την μη ευαισθησία στις κατεχολαμίνες. Θεραπευτικά, η διόρθωση των υποκείμενων διαταραχών μπορεί να αποτελεί σημαντική βοήθεια σε ορισμένες περιπτώσεις διπολικών διαταραχών. Οι βιταμίνες Ε και Β6 έχει αποδειχθεί ότι αυξάνουν τη δραστηριότητα της Na/Κ-AΤΡάσης in vitro, ενώ η βιταμίνη Ε σταθεροποιεί επιπλέον και τις μεμβράνες.
Σημαντική Σημείωση
Τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων αποτελούν την σημαντικότερη παράμετρο για τη διάγνωση και την παρακολούθηση όλων των παθολογικών καταστάσεων. Το 70-80% των διαγνωστικών αποφάσεων βασίζεται στις εργαστηριακές εξετάσεις. Η ορθή ερμηνεία των εργαστηριακών αποτελεσμάτων επιτρέπει στον γιατρό να διακρίνει την "υγεία" από τη "νόσο".
Τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων δεν πρέπει να ερμηνεύονται ως το αριθμητικό αποτέλεσμα μιας μεμονωμένης ανάλυσης. Τα αποτελέσματα των εξετάσεων πρέπει να ερμηνεύονται σε σχέση με το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό, τα κλινικά ευρήματα και τα αποτελέσματα άλλων εργαστηριακών εξετάσεων και πληροφοριών. Ο προσωπικός σας γιατρός μπορεί να εξηγήσει τη σημασία των αποτελεσμάτων των εξετάσεων σας.
Στη Διαγνωστική Αθηνών απαντάμε σε κάθε σας απορία σχετικά με τις εξετάσεις που κάνετε στο εργαστήριο μας και επικοινωνούμε με τον γιατρό σας προκειμένου να έχετε την καλύτερη δυνατή ιατρική φροντίδα.
