Ο έλεγχος του κιρκάδιου ρυθμού της μελατονίνης μετρά τα επίπεδα μελατονίνης σε έναν πλήρη κύκλο σκότους-φωτός. Η μελατονίνη παράγεται κατά τη σκοτεινή φάση του 24ώρου από την επίφυση, έναν μικρό ενδοκρινή αδένα στον εγκέφαλο που ρυθμίζει τον κύκλο αφύπνισης / ύπνου.
Περισσότερες πληροφορίες
Η μελατονίνη έχει μεγάλη σημασία στον έλεγχο του χρόνου και της διάρκειας του ύπνου. Έχει κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση τόσο του κιρκάδιου όσο και του ετήσιου βιορυθμού και έχει μια εξαιρετικά στενή σχέση με τη ρύθμιση ύπνου και τη θερμορύθμιση. Η χορήγηση μελατονίνης κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να προκαλέσει υπνηλία και να μειώσει τη θερμοκρασία του πυρήνα του σώματος μέσω της πρόκλησης απώλειας θερμότητας. Λειτουργεί επίσης ως αντιοξειδωτικό και παίζει ρόλο στη ρύθμιση της καρδιαγγειακής λειτουργίας και των γυναικείων φυλετικών ορμονών. Εάν παρουσιαστούν ανισορροπίες στην έκκριση μελατονίνης, μπορεί να υπάρξουν εκτεταμένες επιπτώσεις, όπως διαταραχές στον έμμηνο κύκλο, διαταραχές του ύπνου, κατάθλιψη και εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (SAD). Η σύνθεση και η φυσιολογική λειτουργία της μελατονίνης επηρεάζεται έντονα από τη διάρκεια της ημέρας, τον τεχνητό φωτισμό, τις εποχιακές αλλαγές και τη γήρανση. Επομένως, η ακριβής μέτρηση των επιπέδων της μελατονίνης και του κιρκάδιου ρυθμού της είναι απαραίτητα για την εφαρμογή θεραπευτικών παρεμβάσεων, όπως είναι ο χρόνος χορήγησης τεχνητού φωτός και η χορήγηση συμπληρωμάτων μελατονίνης.
Η περίσσεια μελατονίνης σχετίζεται με άγχος, στρες και κατάθλιψη. Αυτά τα αυξημένα επίπεδα μελατονίνης βρίσκονται επίσης σε όσους έχουν διαγνωστεί με ορισμένους τύπους κατάθλιψης. Έχει παρατηρηθεί ότι αυτή η μορφή διπολικής διαταραχής μπορεί να έχει αυξημένη ευαισθησία στο φως, δηλ. μεγαλύτερη μείωση στην έκκριση μελατονίνης ως απόκριση στην έκθεση στο φως τη νύχτα. Αντίθετα, διπολικοί ασθενείς χωρίς φαρμακευτική αγωγή και οι οποίοι βρίσκονται σε ύφεση, εμφανίζουν φυσιολογική ευαισθησία στο φως. Η αυξημένη μελατονίνη σχετίζεται επίσης με μειωμένη αναλογία οιστρογόνων/προγεστερόνης, αναστολή της ωορρηξίας, χαμηλή λειτουργία του θυρεοειδούς και των επινεφριδίων και υπόταση.
Πιθανές αιτίες αυξημένων επιπέδων μελατονίνης
- Συμπληρώματα μελατονίνης και τρυπτοφάνης
- Εκτεταμένη νυχτερινή σκοτεινή φάση
- Ορισμένα φάρμακα όπως οι αναστολείς ΜΑΟ, η φλουβοξαμίνη και η δεσπιραμίνη
- Βότανα όπως το βαλσαμόχορτο St. John’s Wort) και η κάνναβη
- Μειωμένος μεταβολισμός από το ήπαρ
- Μπορεί να σχετίζονται με την εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (SAD)
Η ανεπαρκής παραγωγή μελατονίνης μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές άγχους και διάθεσης, μειωμένη βασική θερμοκρασία σώματος, αϋπνία και διαταραχές ύπνου/εγρήγορσης. Αυτή η διαταραχή στον κιρκάδιο ρυθμό της μελατονίνης μπορεί να επηρεάσει και άλλες ορμόνες, όπως ο θυρεοειδής και η τεστοστερόνη. Μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη αναλογία οιστρογόνων/προγεστερόνης, μειωμένη καρδιαγγειακή και αντιοξειδωτική προστασία και καταστολή του ανοσοποιητικού που σχετίζεται με τον καρκίνο.
Πιθανές αιτίες μειωμένων επιπέδων μελατονίνης
- Μεγάλη ηλικία
- Έλλειψη ύπνου
- Παρατεταμένη φωτεινή φάση του 24ώρου
- Έκθεση σε έντονο φως ή ηλεκτρομαγνητικά πεδία, συμπεριλαμβανομένων των τακτικών πτήσεων μεγάλων αποστάσεων ή της νυχτερινής εργασίας
- Υπερβολική άσκηση το βράδυ
- Μειωμένη παραγωγή από την επίφυση ή αυξημένος μεταβολισμός από το ήπαρ
- Το στρες, ειδικά εάν η κορτιζόλη είναι υψηλή
- Ορισμένα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων των εκλεκτικών αναστολέων επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI), βενζοδιαζεπινών, μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ), αντιυπερτασικών, β-αναστολέων, αδρενεργικών, αναστολέων διαύλων ασβεστίου και στεροειδών
- Λήψη υπερβολικών ποσοτήτων καφέ, ο καπνός και το αλκοόλ μπορούν να μειώσουν τη μελατονίνη
- Λήψη συμπληρωμάτων με υψηλές δόσεις Β12
