Η βιολογικώς δραστική βιταμίνη Β5 (παντοθενικό οξύ) είναι μια εξέταση που βασίζεται σε μικροβιολογική μέθοδο και μετράει τη συνολική περιεκτικότητα σε βιταμίνη Β5 σε ένα δείγμα αίματος.
Ποια είναι τα οφέλη από τη μέτρηση των βιολογικά δραστικών βιταμινών;
Αυτή η εξέταση μετράει τους βιολογικά ενεργούς in vivo μεταβολίτες των βιταμινών Β. Η βιολογική δράση (βιοδραστικότητα) των βιταμινών έχει μεγαλύτερη αξία και αποτελεί πιο αντιπροσωπευτική ένδειξη της ενεργού συγκέντρωσης των βιταμινών από την απλή χημική μέτρηση των επιπέδων τους, ειδικά σε περιπτώσεις όπου αυτές οι ενδείξεις χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό της θεραπείας υποκατάστασης ή για τον έλεγχο μιας θεραπευτικής παρέμβασης.
Το παντοθενικό οξύ (βιταμίνη Β5) συντίθεται από τους περισσότερους μικροοργανισμούς και φυτά από παντοϊκό οξύ. Η βιταμίνη αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της 4-φωσφοπαντοθεΐνης, η οποία αποτελεί συστατικό του συνενζύμου Α (CoA). Το CoA παίζει βασικό ρόλο στο μεταβολισμό πολλών ενώσεων, ιδιαίτερα των λιπιδίων και στην τελική καταβολική διάσπαση των υδατανθράκων και των κετογονικών αμινοξέων. Περίπου το 80% της βιταμίνης στους ζωικούς ιστούς είναι σε μορφή συνενζύμου Α και το υπόλοιπο υπάρχει κυρίως ως φωσφοπαντοθεΐνη και φωσφοπαντοθενικό. Ένας άλλος ουσιαστικός ρόλος του παντοθενικού οξέος είναι η συμμετοχή του στην επιμήκυνση της αλυσίδας κατά τη διάρκεια της βιοσύνθεσης των λιπαρών οξέων.
Ανεπάρκεια παντοθενικού οξέος
Η ανεπάρκεια του παντοθενικού οξέος είναι εξαιρετικά σπάνια. Λόγω της σπανιότητάς της, οι περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την ανεπάρκεια του παντοθενικού οξέος έχουν ληφθεί από πειράματα: Η ανεπάρκεια παντοθενικού οξέος έχει προκληθεί στον άνθρωπο με τη χρήση ενός μεταβολικού ανταγωνιστή, το ω-μεθυλοπαντοθενικό οξύ μαζί με μια δίαιτα με έλλειψη παντοθενικού οξέος. Τα άτομα έγιναν ευερέθιστα και ανέπτυξαν ορθοστατική υπόταση και γρήγορο καρδιακό ρυθμό κατά την άσκηση, επιγαστρική δυσφορία με ανορεξία και δυσκοιλιότητα, μούδιασμα και μυρμήγκιασμα των χεριών και των ποδιών. Επειδή το παντοθενικό οξύ συμμετέχει σε τόσες πολλές ζωτικές διαδικασίες στο σώμα, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ένας μεγάλος αριθμός επιπλοκών μπορεί να προκύψει από την ανεπάρκεια του.
Από πρόσφατες έρευνες είναι γνωστό ότι το παράγωγο του παντοθενικού οξέος, η παντεθίνη (δύο μόρια παντεθεΐνης ενωμένα με δισουλφιδικό δεσμό), έχει υποχοληστερολαιμική δράση. Ένας μεταβολικός ανταγωνιστής του παντοθενικού οξέος, το παντοϋλ γ-αμινοβουτυρικό οξύ (που ονομάζεται παντοϋλ-GABA), χρησιμοποιείται ευρέως στην Ιαπωνία ως φάρμακο κατά της άνοιας, για τη θεραπεία γνωστικών διαταραχών σε παθολογικές καταστάσεις όπως η νόσος Alzheimer, πιθανώς μέσω της αύξησης της χολινεργικής δραστηριότητας in vivo.
Ενδείξεις
Υποψία ανεπαρκούς πρόσληψης παντοθενικού οξέος, π.χ.
- Ασθενείς που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση
- Κατάχρηση αλκοόλ
- Νόσος του Crohn, ελκώδης κολίτιδα
Πώς μετρώνται οι βιολογικά δραστικές βιταμίνες;
Για τον έλεγχο των βιολογικά δραστικών βιταμινών, το δείγμα αίματος υποβάλλεται σε ενζυμική προ-επεξεργασία και στη συνέχεια τοποθετείται σε μικροπλάκες που περιέχουν μικροοργανισμούς ευαίσθητους στις ελεγχόμενες βιταμίνες (π.χ. Lactobacillus fermentum, Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus leichmanii, Saccharomyces cerevisiae). Το θρεπτικό μέσο, το οποίο είναι ειδικό και μοναδικό για κάθε βιταμίνη, περιέχει όλα τα απαραίτητα συστατικά για την ανάπτυξη των μικροοργανισμών, εκτός από τη βιταμίνη που πρόκειται να μετρηθεί. Όταν το αίμα του εξεταζόμενου προστίθεται στο υλικό, οι μικροοργανισμοί αναπτύσσονται μέχρι να εξαντληθεί η βιταμίνη που εξετάζεται. Η ανάπτυξη των μικροοργανισμών μετράται μετά από 72 ώρες επώασης σε ειδικό αναλυτή και συγκρίνεται με τη συγκέντρωση της βιταμίνης σε μια πρότυπη καμπύλη. Η βιοδραστικότητα της εξεταζόμενης βιταμίνης είναι ευθέως ανάλογη με τη μετρούμενη ανάπτυξη των μικροοργανισμών.
