Σύνδρομο Διαρρέοντος Εντέρου

Σύνδρομο Διαρρέοντος Εντέρου (Leaky Gut Syndrome) - Σημεία και συμπτώματα. Το έντερο συχνά αναφέρεται ως ο θεμέλιος λίθος της υγείας του οργανισμού, και το πεπτικό σύστημα ως «η μητέρα» του σώματος, καθώς θρέφει όλα τα άλλα όργανα και παρέχει την πρώτη γραμμή άμυνας έναντι των «ξένων» ουσιών.

Το σύνδρομο του διαρρέοντος εντέρου είναι μια γκρίζα ζώνη όσον αφορά στη διάγνωση και την αιτιολογία του, θεωρείται ωστόσο ως υποκείμενη αιτία ενός μεγάλου αριθμού χρόνιων παθήσεων.

Τι είναι το Διαρρέον Έντερο;

Ένας απλός ορισμός για το διαρρέον έντερο είναι ο εξής:

Το εσωτερικό του εντέρου είναι επενδεδυμένο από ένα ενιαίο στρώμα κυττάρων (μια στοιβάδα) που απαρτίζουν τον βλεννογόνιο φραγμό (το φραγμό δηλαδή μεταξύ του εσωτερικού του εντέρου και του υπόλοιπου σώματος).

Αυτός ο φραγμός είναι αποτελεσματικός αφενός στην απορρόφηση θρεπτικών συστατικών, αλλά ταυτόχρονα εμποδίζει τα περισσότερα μεγάλα μόρια και τα μικρόβια να περνούν από το έντερο στην κυκλοφορία του αίματος, μια κατάσταση που θα μπορούσε να προκαλέσει εκτεταμένη συμπτωματολογία.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο φραγμός αυτός μπορεί να γίνει λιγότερο αποτελεσματικός και να εμφανίσει «διαρροή» από τον αυλό του εντέρου προς το εσωτερικό του οργανισμού, αν και αυτό από μόνο του μπορεί να μην είναι επαρκές στο να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα.

Το εντερικό επιθήλιο λειτουργεί ως η πρώτη γραμμή άμυνας του ανοσοποιητικού συστήματος, αναγκάζοντας τα μόρια που πρόκειται να εισέλθουν στο σώμα μας να περνούν από μια διαδικασία «διαλογής», μέσω ειδικών κυτταρικών συνδέσμων (γνωστοί ως στενές συνδέσεις ή tight junctions), έτσι ώστε τα σημαντικά θρεπτικά συστατικά να απορροφώνται ενώ τα επιβλαβή μόρια (όπως τοξίνες και μεγάλα άπεπτα τμήματα τροφής) να απομακρύνονται.

Όμως, σε ορισμένες περιπτώσεις οι σύνδεσμοι αυτοί γίνονται πολύ διαπερατοί, επιτρέποντας σε ανεπιθύμητα μόρια να εισέρχονται κατ 'ευθείαν στην κυκλοφορία του αίματος. Αυτό αναφέρεται ως «διαρρέον έντερο» ή «αυξημένη εντερική διαπερατότητα».

Προφανώς, όταν ένα ανεπιθύμητο ή «ξένο» μόριο παραβιάζει το αρχικό αμυντικό σύστημα, το σώμα αρχίζει να εργάζεται προκειμένου να απαλλαγεί από αυτό. Το αρχικό σημείο ελέγχου είναι το ήπαρ, το οποίο παρέχει μία δεύτερη διαδικασία επιλογής (που μοιάζει με αυτή του εντερικού τοιχώματος) προκειμένου να αφαιρέσει όλα τα «ξένα» μόρια.

Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις, όταν το εντερικό επιθήλιο είναι διαρρέον, η ροή των «ξένων» μορίων υπερβαίνει την ικανότητα του ήπατος για την αντιμετώπισή τους και έτσι αρχίζουν να συγκεντρώνονται στο σώμα.

Σε αυτό το σημείο, το ανοσοποιητικό σύστημα καλείται να δημιουργήσει αντισώματα προκειμένου να βοηθήσει στην απομάκρυνση των «ξένων» μορίων. Ένα βασικό σημείο που πρέπει να τονιστεί είναι ότι το ανοσοποιητικό σύστημα δεν «ξεχνάει». Για το λόγο αυτό, την επόμενη φορά που θα έλθει σε επαφή με το ίδιο τρόφιμο, το ανοσοποιητικό σύστημα είναι πιθανό να εμφανίσει παρόμοια αντίδραση προς αυτό. Αυτός είναι ο βασικός μηχανισμός πίσω από τροφικές ευαισθησίες και τις δυσανεξίες. Αυτή η ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος μπορεί επίσης να οδηγήσει σε φλεγμονή.

Τα σημεία και συμπτώματα του Διαρρέοντος Εντέρου

Το εντερικό επιθήλιο προστατεύει ουσιαστικά τον οργανισμό από ουσίες που μπορεί να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος. Αν ο εντερικός φραγμός δεν κάνει αποτελεσματικά τη δουλειά του, όλες αυτές οι ουσίες (επιβλαβείς και μη) μπορούν να εισέλθουν και να συσσωρευτούν στο σώμα, με αποτέλεσμα την εμφάνιση παθολογικών καταστάσεων ως αποτέλεσμα του διαρρέοντος εντέρου:

• Εποχιακές αλλεργίες ή άσθμα
• Πεπτικά προβλήματα όπως φούσκωμα, διάρροια ή σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS)
• Ορμονικές ανισορροπίες, όπως προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο (PMS) ή σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS)
• Κατάθλιψη, άγχος, σύνδρομο διάσπασης προσοχής & υπερκινητικότητας
• Αυτοάνοσα νοσήματα όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η κοιλιοκάκη
• Σύνδρομο χρόνιας κόπωσης και η ινομυαλγία
• Δερματολογικά νοσήματα όπως η ακμή και το έκζεμα
• Τροφικές αλλεργίες και δυσανεξίες
• Υπερανάπτυξη μυκήτων στο έντερο

Τι προκαλεί το Διαρρέον Έντερο;

Οι ακόλουθες καταστάσεις ανήκουν στις πιθανές αιτίες του Συνδρόμου του Διαρρέοντος Εντέρου

• Φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου - όπως η νόσος Crohn
• Λοιμώξεις του εντέρου - από μικρόβια (π.χ. σαλμονέλα), ιούς (π.χ. νοροϊούς) και παράσιτα (π.χ. λάμβλια)
• Κοιλιοκάκη
• Χημειοθεραπείες
• Χρόνια νεφρική νόσος
• Ακτινοθεραπεία στην περιοχή της κοιλιάς
• Ανοσοκατασταλτικά φάρμακα
• HIV / AIDS
• Κυστική ίνωση
• Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1
• Σήψη
• Εγχειρήσεις στην περιοχή της κοιλιάς

Άλλες συνηθισμένες αιτίες είναι οι λοιμώξεις, οι τοξίνες και τρόφιμα όπως η ζάχαρη, τα γαλακτοκομικά, το αλκοόλ και κυρίως η γλουτένη.

Γλουτένη

Ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό ανθρώπων δεν μπορούν να αφομοιώσουν φυσιολογικά τη γλουτένη, γεγονός το οποίο προκαλεί μια σειρά από προβλήματα στο έντερο.

Όταν ένα τρόφιμο που περιέχει γλουτένη φτάνει στο έντερο, ένζυμα που παράγονται στον εντερικό βλεννογόνο, διασπούν τη γλουτένη στα επιμέρους δομικά πρωτεϊνικά της στοιχεία, τα πεπτίδια γλιαδίνη και γλουτενίνη.

Καθώς τα πεπτίδια γλιαδίνης και γλουτενίνης βρίσκονται μέσα στο πεπτικό σύστημα, το ανοσοποιητικό σύστημα που είναι εγκατεστημένο στο έντερο, ο λεμφικός ιστός του εντέρου (GALT), μπορεί να τα αξιολογήσει ως δυνητικά επιβλαβείς ουσίες.

Όταν κάποιος δεν έχει πρόβλημα με τη γλουτένη, τότε οι πρωτεΐνες απορροφώνται αποτελεσματικά. Ωστόσο, σε εκείνους τους ανθρώπους που έχουν ευαισθησία ή δυσανεξία στη γλουτένη, ο λεμφικός ιστός του εντέρου αξιολογεί τα πεπτίδια γλουτένης ως δυνητικά επιβλαβείς ουσίες και παράγονται αντισώματα προκειμένου να εξουδετερώσουν την απειλή.

Όταν το σώμα παράγει αντισώματα για να αμυνθεί έναντι των πεπτιδίων γλουτένης, ο εντερικός φραγμός μπορεί να διασπαστεί, μειώνοντας την ικανότητά του να απορροφήσει θρεπτικά συστατικά και κάνοντας τα τοιχώματα του εντέρου «διαρρέοντα», με αποτέλεσμα πολλές ουσίες να εισέρχονται μέσα στον οργανισμό. Αυτό μπορεί να εκδηλωθεί με πεπτικά συμπτώματα, συμπεριλαμβανομένων των φουσκωμάτων, της δυσκοιλιότητας, της διάρροιας, της απώλειας βάρους, της δυσαπορρόφησης των λιπών και της κακής θρέψης γενικότερα.

Ζονουλίνη

Η γλουτένη διεγείρει επίσης τα κύτταρα του εντέρου να απελευθερώσουν μια πρωτεΐνη που ονομάζεται ζονουλίνη. Ο ρόλος της ζονουλίνης είναι να ρυθμίζει το άνοιγμα των συνδέσεων μεταξύ των κυττάρων του εντερικού επιθηλίου, μια απαραίτητη διαδικασία για την αποτελεσματική απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών. Ωστόσο, στα άτομα με ευαισθησία στη γλουτένη, οι συνδέσεις στα κύτταρα του εντέρου παραμένουν ανοικτές επιτρέποντας έτσι πολύ μεγαλύτερα μόρια πρωτεΐνης (δυνητικά επιβλαβής) να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος.

Όταν οι στενές συνδέσεις παραμένουν ανοιχτές, υπάρχει «διαρρέον έντερο» και διάφορα επιβλαβή στοιχεία, όπως βακτήρια, τοξίνες, βαρέα μέταλλα και άπεπτα σωματίδια τροφής μπορεί να διαρρεύσουν μέσω του εντέρου, στην κυκλοφορία του αίματος. Όταν τα στοιχεία αυτά περάσουν στο αίμα, μεταφέρονται στο ήπαρ με αποτέλεσμα την εμφάνιση «πίεσης» στη λειτουργία του ήπατος, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι ασθενείς που έχουν σύνδρομο διαρρέοντος εντέρου για μεγάλο χρονικό διάστημα, τελικά να εμφανίζουν και προβλήματα στη λειτουργία του ήπατος.

Candida

Το σύνδρομο του διαρρέοντος εντέρου είναι γνωστό ότι έχει μια ισχυρή συσχέτιση με την υπερανάπτυξη του μύκητα Candida. Η Candida μπορεί να προκαλέσει προβλήματα όταν αρχίζουν να αναπτύσσονται υφές (ψευδοϋφές) - οι λεπτές προεκτάσεις που αναπτύσσονται έξω από το κύτταρο του μύκητα. Αυτά οι υφές μπορεί νε εισβάλλουν στα κύτταρα του εντερικού επιθηλίου, δημιουργώντας φλεγμονή και διάσπαση του εντερικού φραγμού.

Αντιβιοτικά

Η κατάχρηση των αντιβιοτικών προκαλεί σοβαρό προβληματισμό σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα αντιβιοτικά μειώνουν τα φιλικά βακτήρια του εντέρου (εντερικό μικροβίωμα) που παρέχουν προστασία έναντι των λοιμώξεων σε ολόκληρο το σώμα. Το εντερικό μικροβίωμα παράγει ουσίες που προστατεύουν το έντερο. Η μείωση των φιλικών βακτηρίων μπορεί να επιτρέψει σε παθογόνα μικρόβια να υπεραναπτυχθούν, μια κατάσταση που δυνητικά μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή και να οδηγήσει σε διαρρέον έντερο.

Τα 4 βήματα για την θεραπεία του Διαρρέοντος Εντέρου

Για τη θεραπεία του διαρρέοντος εντέρου εφαρμόζεται μια πρακτική 4 βημάτων (4R). Το πρόγραμμα αυτό περιλαμβάνει τον εντοπισμό και την άρση των διατροφικών συνηθειών και των παραγόντων του τρόπου ζωής που μπορεί να βλάψουν το έντερο, την αντικατάσταση των παραγόντων που λείπουν και την προσθήκη στο έντερο θρεπτικών συστατικών που βοηθούν στην επούλωση του.

Αφαίρεση (Remove): Όλα τα τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη, ζάχαρη, το αλκοόλ, τα συμβατικά γαλακτοκομικά προϊόντα και οποιαδήποτε άλλα τρόφιμα με γνωστές δυσανεξίες, το άγχος και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Αν υπάρχει υπερανάπτυξη ανεπιθύμητων μικροβίων ή μυκήτων (δυσβίωση), θα πρέπει επίσης να αντιμετωπιστεί με τη χρήση κατάλληλων μέτρων.

Αντικατάσταση (Replace): Μπορούν να χρησιμοποιηθούν πεπτικά ένζυμα (και μπεταΐνη αν χρειάζεται), επειδή η φυσιολογική παραγωγή των πεπτικών ενζύμων και των οξέων του στομάχου μπορεί να μην επαρκούν στο σύνδρομο του διαρρέοντος εντέρου. Η εξασφάλιση επαρκούς πέψης των τροφών βοηθάει στην απορρόφηση τους και την πρόληψη της ανεπιθύμητης χρήσης των άπεπτων τροφών από ορισμένα μικρόβια του εντερικού μικροβιώματος.

Επούλωση (Repair): H επούλωση του πεπτικού συστήματος επιτυγχάνεται με θρεπτικά συστατικά όπως η L-γλουταμίνη, η aloe vera, η κουρκουμίνη, τα λιπαρά οξέα και οι βιταμίνες Α και D. Είναι πολύ σημαντικό αυτό το βήμα, επειδή αν το έντερο δεν επουλωθεί, τότε μπορεί να αναπτυχθούν, μεταξύ άλλων, πολλές τροφικές δυσανεξίες και αποτυχία πλήρους υποχώρησης των συμπτωμάτων.

Εξισορρόπηση (Rebalance): Με τη χρήση προβιοτικών και πρόσθετης διατροφικής υποστήριξης. Τα προβιοτικά απαιτούνται για την αποκατάσταση της ισορροπίας της εντερικής χλωρίδας. Επιπλέον, μπορεί να υπάρχει ανάγκη για πρόσθετη διατροφική υποστήριξη - αν η πέψη και η απορρόφηση έχουν απορρυθμιστεί για αρκετό χρονικό διάστημα, θα απαιτηθούν επιπλέον θρεπτικά συστατικά για την αντιμετώπιση τυχόν ειδικών αναγκών (πολυβιταμίνες και ιχνοστοιχεία), τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.

Συμπέρασμα

Συμπερασματικά, το έντερο είναι το κλειδί για τη υγεία όλου του οργανισμού και ένα διαρρέον έντερο μπορεί να είναι η αρχή πολλών παθολογικών καταστάσεων. Ο Ιπποκράτης το συνόψισε πριν από 2000 χρόνια, όταν είπε ότι «όλες οι ασθένειες ξεκινούν  από το έντερο» και ότι «ο θάνατος εδρεύει στο έντερο».

Όλα τα προγράμματα βελτίωσης της υγείας πρέπει να ξεκινούν με την αξιολόγηση των συμπτωμάτων που σχετίζονται με την υγεία του εντέρου καθώς και τον αντίστοιχο εργαστηριακό έλεγχο (π.χ. EnteroScan, έλεγχος διαρρέοντος εντέρου). Στη συνέχεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί το κατάλληλο πρόγραμμα (π.χ. 4R) για την θεραπεία του εντέρου και την επιστροφή στην υγεία.