Φράουλες. Οφέλη για την υγεία και κίνδυνοι από την κατανάλωσή τους

Η φράουλα, επιστημονικά γνωστή ως Fragaria ananassa, είναι ένα υβρίδιο δύο άγριων ειδών φραουλών από τη Βόρεια Αμερική και τη Χιλή. Οι φράουλες έχουν έντονο κόκκινο χρώμα, έχουν ζουμερή υφή, χαρακτηριστικό άρωμα και γλυκιά γεύση.

Αποτελούν εξαιρετική πηγή βιταμίνης C και μαγγανίου και επίσης περιέχουν σημαντικές ποσότητες φυλλικού οξέος (βιταμίνης B9) και καλίου. Οι φράουλες είναι πολύ πλούσιες σε αντιοξειδωτικά και φυτοχημικές ενώσεις και έχουν σημαντικά οφέλη για την υγεία της καρδιάς και τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα.

Συνήθως καταναλώνονται ωμές και φρέσκες, αλλά μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν σε μαρμελάδες, ζελέ, επιδόρπια και αρώματα τροφίμων.

Διατροφικά Στοιχεία

Οι φράουλες αποτελούνται κυρίως από νερό (91%) και υδατάνθρακες (7.7%). Περιέχουν μόνο μικρές ποσότητες λίπους (0.3%) και πρωτεΐνης (0.7%). Ένα φλιτζάνι ολόκληρες φράουλες (150 γραμμάρια) περιέχει λιγότερες από 50 θερμίδες.

Ο παρακάτω πίνακας περιέχει πληροφορίες για τα σημαντικότερα θρεπτικά συστατικά των φραουλών.

Υδατάνθρακες

Οι φρέσκες φράουλες έχουν πολύ υψηλή περιεκτικότητα σε νερό, οπότε η συνολική τους συγκέντρωση σε υδατάνθρακες είναι πολύ χαμηλή (λιγότερο από 12 γραμμάρια υδατάνθρακες ανά φλιτζάνι). Οι περισσότεροι από τους υδατάνθρακες προέρχονται από απλά σάκχαρα, όπως γλυκόζη, φρουκτόζη και σακχαρόζη, αλλά περιέχουν επίσης και μια σημαντική για τα δεδομένα, ποσότητα ινών.

Η καθαρή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες είναι λιγότερο από 6 γραμμάρια για κάθε 100 γραμμάρια φράουλας. Οι φράουλες έχουν γλυκαιμικό δείκτη 40, ο οποίος είναι σχετικά χαμηλός. Αυτό σημαίνει ότι οι φράουλες δεν δημιουργούν γρήγορα και σε υψηλές τιμές τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και θεωρούνται ασφαλείς για τους διαβητικούς.

Ίνες

Περίπου το 26% της περιεκτικότητας των υδατανθράκων στις φράουλες είναι υπό τη μορφή ινών. Ένα φλιτζάνι φράουλες παρέχει 3 γραμμάρια ινών, τόσο διαλυτών όσο και αδιάλυτων. Οι φυτικές ίνες είναι σημαντικές για τη διατροφή των φιλικών βακτηρίων στο έντερο (εντερικό μικροβίωμα) και για την βελτίωση της υγείας του πεπτικού συστήματος. Είναι επίσης χρήσιμες για την απώλεια βάρους και μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη πολλών ασθενειών.

Βιταμίνες και Ιχνοστοιχεία

Οι πιο σημαντικές βιταμίνες και ιχνοστοιχεία στις φράουλες είναι:

• Βιταμίνη C: Οι φράουλες είναι μια εξαιρετική πηγή βιταμίνης C, ενός πολύ σημαντικού αντιοξειδωτικού για το ανοσοποιητικό σύστημα και την υγεία του δέρματος.
• Φυλλικό (Βιταμίνη B9): Μία από τις βιταμίνες του συμπλέγματος, σημαντική για την φυσιολογική ανάπτυξη των ιστών και τη λειτουργία των κυττάρων. Το φυλλικό οξύ είναι ιδιαίτερα σημαντικό στις εγκυμονούσες και τους ηλικιωμένους.
• Μαγγάνιο: Το μαγγάνιο βρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες στα δημητριακά ολικής αλέσεως, όσπρια, φρούτα και λαχανικά και είναι σημαντικό ιχνοστοιχείο για πολλές φυσιολογικές διαδικασίες στο σώμα.
• Κάλιο: Το κάλιο είναι ένα στοιχείο που συμμετέχει σε πολλές βασικές λειτουργίες του σώματος, όπως η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης.

Σε μικρότερο βαθμό, οι φράουλες περιέχουν επίσης σίδηρο, χαλκό, μαγνήσιο, φώσφορο, βιταμίνη Β6, βιταμίνη Κ και βιταμίνη Ε.

Φυτοχημικές Ουσίες

Οι φράουλες είναι γεμάτες με αντιοξειδωτικά και πολύ ευεργετικές φυτοχημικές ενώσεις.

• Πελαργονιδίνη: Είναι η κύρια ανθοκυανίνη στις φράουλες, υπεύθυνη για το χρώμα τους.
• Ελλαγικό οξύ: Το ελλαγικό οξύ είναι μια αντιοξειδωτική πολυφαινόληη, βρίσκεται σε υψηλές ποσότητες στις φράουλες και μπορεί να έχει πολλά οφέλη για την υγεία.
• Ελλαγιταννίνες: Οι ελλαγιταννίνες είναι φυτικές ενώσεις που μετατρέπονται σε ελλαγικό οξύ στο έντερο.
• Προκυανιδίνες: Οι προκυανιδίνες είναι ισχυρά αντιοξειδωτικά, που βρίσκονται στη σάρκα και τους σπόρους της φράουλας και έχουν ευεργετικές επιδράσεις στην υγεία.

Ανθοκυανίνες

Έχουν βρεθεί περισσότερες από 25 διαφορετικές ανθοκυανίνες στις φράουλες. Η πελαργονιδίνη είναι η πιο άφθονη. Οι ανθοκυανίνες είναι υπεύθυνες για τα φωτεινά χρώματα των φρούτων και των λουλουδιών. Συνήθως συγκεντρώνονται στις φλούδες των καρπών, αλλά οι φράουλες έχουν ανθοκυανίνες και στη σάρκα τους.

Η περιεκτικότητα σε ανθοκυανίνες είναι συνήθως ανάλογη της έντασης του χρώματος και αυξάνονται σημαντικά την ωρίμανση των καρπών.

Η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε ανθοκυανίνες έχει συσχετιστεί με πολυάριθμα οφέλη για την υγεία, ειδικά όσον αφορά την υγεία της καρδιάς.

Ελλαγιταννίνες και Ελλαγικό οξύ

Οι φράουλες κατατάσσονται σταθερά στις κορυφαίες πηγές φαινολικών αντιοξειδωτικών, με επίπεδα 2-11 φορές μεγαλύτερα από άλλα φρούτα. Οι ελλαγιταννίνες και το ελλαγικό οξύ αποτελούν ένα μεγάλο μέρος αυτών των αντιοξειδωτικών στις φράουλες.

Τα φαινολικά αντιοξειδωτικά έχουν σχετισθεί με πολυάριθμα οφέλη για την υγεία που περιλαμβάνει την καταπολέμηση των μικροβιακών λοιμώξεων και την πρόληψη του καρκίνου. Η κύρια ελλαγιταννίνη στις φράουλες ονομάζεται sanguiin H-6.

Οφέλη για την υγεία από την κατανάλωση φραουλών

Η κατανάλωση φρούτων έχει συνδεθεί με μειωμένο κίνδυνο πολλών χρόνιων νοσημάτων. Η κατανάλωση φραουλών μπορεί να βελτιώσει την καρδιακή υγεία, να μειώσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και να βοηθήσει στην πρόληψη του καρκίνου

Φράουλες και υγεία της καρδιάς

Τα καρδιαγγειακά νοσήματα είναι η πιο κοινή αιτία θανάτου παγκοσμίως. Πολλές μελέτες έχουν βρει σχέση μεταξύ της κατανάλωσης φραουλών (και παρόμοιων φρούτων όπως τα βατόμουρα) ή των ανθοκυανινών που προέρχονται από αυτά τα φρούτα και της βελτίωσης της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος. Μεγάλες μελέτες στις οποίες συμμετείχαν χιλιάδες άνθρωποι, συνδέουν την κατανάλωση βατόμουρων με μικρότερο κίνδυνο θανάτων που σχετίζονται με την καρδιά.

Σύμφωνα με μια μελέτη που αφορούσε μεσήλικα άτομα, τα βατόμουρα και οι φράουλες μπόρεσαν να αυξήσουν την HDL-χοληστερόλη, να μειώσουν την αρτηριακή πίεση και να βελτιώσουν τη λειτουργία των αιμοπεταλίων.

Οι φράουλες μπορούν επίσης να βελτιώσουν την κατάσταση των αντιοξειδωτικών στο αίμα, να μειώσουν το οξειδωτικό στρες, να αναστείλουν τη χρόνια φλεγμονή του οργανισμού, να βελτιώσουν την αγγειακή λειτουργία, να βελτιώσουν το προφίλ των λιπιδίων του αίματος και να μειώσουν την εξαιρετικά επιβλαβή οξείδωση της LDL-χοληστερόλης.

Τελευταία, μελετώνται οι επιδράσεις των λυοφιλοποιημένων φραουλών (freeze-dried) στο διαβήτη τύπου 2 και στο μεταβολικό σύνδρομο, κυρίως σε υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα. Μετά από 4-12 εβδομάδες λήψη αυτού του συμπληρώματος, παρατηρήθηκε σημαντική μείωση πολλών σημαντικών παραγόντων κινδύνου όπως της LDL-χοληστερόλης, των δεικτών φλεγμονής (CRP) και της οξειδωμένης LDL .

Οι φράουλες μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιακών παθήσεων βελτιώνοντας το προφίλ των λιπιδίων του αίματος, μειώνοντας την αρτηριακή πίεση και μειώνοντας τη φλεγμονή και το οξειδωτικό στρες.

Φράουλες και ρύθμιση του σακχάρου

Όταν οι υδατάνθρακες υποβάλλονται σε πέψη, διασπώνται σε απλά σάκχαρα, τα οποία στη συνέχεια απελευθερώνονται στην κυκλοφορία του αίματος. Όταν αυξάνονται τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα, ο οργανισμός αρχίζει να εκκρίνει ινσουλίνη, η οποία λέει στα κύτταρα να πάρουν τη γλυκόζη από την κυκλοφορία του αίματος και να τη χρησιμοποιήσουν για παραγωγή ενέργειας ή αποθήκευση. Η έλλειψη ισορροπίας στη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα ή οι δίαιτες που οδηγούν σε μεγάλες αυξήσεις στο σάκχαρο του αίματος συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας, διαβήτη τύπου 2 και καρδιαγγειακής νόσου.

Οι φράουλες φαίνεται να επιβραδύνουν την πέψη της γλυκόζης και να μειώνουν τις μεγάλες αυξήσεις τόσο του σακχάρου όσο και της ινσουλίνης στο αίμα, όταν λαμβάνονται μετά από ένα πλούσιο σε υδατάνθρακες γεύμα, σε σύγκριση με ένα πλούσιο σε υδατάνθρακες γεύμα χωρίς φράουλες. Αυτό σημαίνει ότι οι φράουλες μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμες για την πρόληψη του μεταβολικού συνδρόμου και του διαβήτη τύπου 2.

Οι φράουλες μπορεί να επιβραδύνουν την πέψη των υδατανθράκων και να μειώσουν τις μεγάλες μεταγευματικές αυξήσεις τόσο στα επίπεδα του σακχάρου όσο και στα επίπεδα της ινσουλίνης στο αίμα.

Φράουλες και πρόληψη του καρκίνου

Ο καρκίνος είναι μια σοβαρή νόσος, που χαρακτηρίζεται από την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη μη φυσιολογικών κυττάρων. Η εμφάνιση και η εξέλιξη του καρκίνου συχνά συνδέεται με το οξειδωτικό στρες και τη χρόνια φλεγμονή. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι τα φρούτα όπως τα βατόμουρα και οι φράουλες, μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη αρκετών τύπων καρκίνου, μέσω της ικανότητάς τους να καταπολεμούν το οξειδωτικό στρες και τη φλεγμονή.

Οι φράουλες έχουν αποδειχθεί ότι αναστέλλουν τον σχηματισμό όγκων σε πειραματόζωα (καρκίνος του στόματος) και σε ανθρώπινα καρκινικά κύτταρα από το ήπαρ. Οι προστατευτικές επιδράσεις των φραουλών μπορεί να οφείλονται στο ελλαγικό οξύ και τις ελλαγιταννίνες, τα οποία έχει αποδειχθεί ότι αναστέλλουν την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων.

Απαιτείται περισσότερη έρευνα για να γίνει κατανοητός ο πλήρης μηχανισμός και η επίπτωση της κατανάλωσης φραουλών στον καρκίνο. Ωστόσο, τόσο οι μελέτες in vitro όσο και σε πειραματόζωα, είναι πολύ ενθαρρυντικές.

Ανεπιθύμητες ενέργειες

Οι φράουλες είναι συνήθως καλά ανεκτές, αλλά η αλλεργία στις φράουλες είναι αρκετά συχνή. Οι φράουλες που καλλιεργούνται σε προστατευόμενα περιβάλλοντα (όπως τα θερμοκήπια) ενδέχεται να περιέχουν περισσότερα υπολείμματα φυτοφαρμάκων σε σχέση με τις φράουλες που καλλιεργούνται στην ύπαιθρο.

Αλλεργία στις φράουλες

Η αλλεργία στη φράουλα είναι αρκετά συχνή, ειδικά σε μικρά παιδιά. Οι φράουλες περιέχουν μια πρωτεΐνη που μπορεί να αντιδράσει διασταυρωμένα και να προκαλέσει συμπτώματα σε άτομα που είναι ευαίσθητα στη γύρη σημύδας ή στα μήλα. Οι πρωτεΐνες που προκαλούν αλλεργία πιστεύεται ότι συνδέονται με τις κόκκινες ανθοκυανίνες. Οι άχρωμες, λευκές φράουλες είναι συνήθως καλά ανεκτές από τα αλλεργικά άτομα

Τα συνήθη συμπτώματα της άμεσης αλλεργικής αντίδρασης περιλαμβάνουν φαγούρα, κνίδωση, πονοκέφαλο, πρήξιμο των χειλιών, του προσώπου και της γλώσσας ή προβλήματα αναπνοής σε σοβαρές περιπτώσεις.

Τροφική δυσανεξία στις φράουλες

Στην ομάδα των Βάτων της οικογένειας Rosaceae ανήκουν η Φράουλα, το Βατόμουρο, τα Βάτα, το Σμέουρο, το Μποϊζενμπέρι, το Ασπροβατόμουρο και πολλά άλλα είδη και υβρίδια που συνολικά χαρακτηρίζονται ως Φρούτα του Δάσους, η Αγριοτριανταφυλλιά και η Τριανταφυλλιά. Η Φράουλα ⁽⁷⁹⁾ (Fragaria x ananasa) είναι το πιο γνωστό υβρίδιο φράουλας που καλλιεργείται σχεδόν σε ολόκληρο τον κόσμο. Υπάρχουν ακόμη αρκετά είδη και ποικιλίες φράουλας.

Η φράουλα τρώγεται ωμή σαν φρούτο, σε μαρμελάδα, σε χυμούς, σε παγωτά, σε καραμέλες και τσίχλες, σε γρανίτες, σε σοκολάτες, σε κομπόστες, σε πίτες και σε πολλά άλλα γλυκίσματα. Εκτός από νωπή, η φράουλα μπορεί να καταψυχθεί και να αποξηραθεί και με αυτή τη μορφή τη συναντάμε σε μούσλι και δημητριακά πρωινού, σε μπάρες δημητριακών και αλλού. Οι φράουλες πολύ συχνά χρησιμοποιούνται για τον αρωματισμό γαλακτοκομικών προϊόντων όπως σε γιαούρτια, παγωτά, γάλα, μιλκσέικ και άλλα. Η φράουλα χρησιμοποιείται σε πολλά γλυκίσματα, σε αλμυρά πιάτα, σε σαλάτες, σε χυμούς, σε κοκτέιλ και για την παρασκευή λικέρ. Η Αγριοφράουλα ή χαμοκέρασο (Fragaria vesca) αποτελεί τον πρόγονο στις σημερινής καλλιεργούμενης φράουλας. Οι καρποί της είναι μικροί, πολύ αρωματικοί και φυτρώνει συνήθως στα δάση. Έχει τις ίδιες χρήσεις με την καλλιεργούμενη φράουλα. Η φράουλα είναι πολύ συχνό αλλεργιογόνο. Τα φύλλα της φραουλιάς τρώγονται ωμά ή μαγειρεμένα και χρησιμοποιούνται ως και υποκατάστατο του τσαγιού, ενώ η ρίζα της χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο του καφέ στην Ινδία. Η φραουλιά και η φράουλα χρησιμοποιούνται επίσης και στην παραδοσιακή ιατρική (βοτανοθεραπεία).

Έχουν απομονωθεί και χαρακτηριστεί τα ακόλουθα αλλεργιογόνα στην F. ananassa: Fra a 1, Fra a 3, Fra a 4. Οι διαφορετικές ποικιλίες φράουλας μπορεί να έχουν διαφορετικές συνθέσεις σε αλλεργιογόνα, με το αλλεργιογονικό περιεχόμενο να είναι πάντα χαμηλότερο στις ποικιλίες με λευκό χρώμα σε σχέση με τις ποικιλίες κόκκινης φράουλας. Είναι πιθανές οι διασταυρούμενες αντιδράσεις μεταξύ των διαφόρων ειδών της οικογένειας Rosaceae (αμύγδαλο, μήλο, βερίκοκο, κ.ά.) και ενδεχομένως πιο έντονη μεταξύ των ειδών και ποικιλιών μέσα στο γένος Fragaria. Η φράουλα περιέχει μια ποικιλία αρωματικών και αγγειοδραστικών ουσιών, π.χ. ισταμίνη, που μπορεί να οδηγήσουν σε αντιδράσεις υπερευαισθησίας ως αποτέλεσμα της ισταμίνης.

Η τροφική δυσανεξία έναντι της φράουλας (Κωδικός 79) ελέγχεται στα Trophoscan® 40+, 100 (Μεσογειακό), 200, 300 και 400 καθώς και στα Trophoscan® Asian, Vegetarian και Kids. Τα αντιγόνα της φράουλας έχουν απομονωθεί χωρίς να έχει προηγηθεί θερμική επεξεργασία* των αντιγόνων.

Το TrophoScan® της Διαγνωστικής Αθηνών αποτελεί τον πιο έγκυρο, αξιόπιστο και αποτελεσματικό τρόπο ελέγχου της τροφικής δυσανεξίας, μετρώντας τα επίπεδα των ολικών IgG αντισωμάτων στο αίμα έναντι των δυνητικά αλλεργιογόνων τροφών. Η παρουσία αυτών των αντισωμάτων έχει συσχετισθεί με νοσήματα του γαστρεντερικού συστήματος (ευερέθιστο έντερο, κοιλιοκάκη και άλλες διαταραχές), με ημικρανίες και άλλες νευρολογικές διαταραχές, με διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος (αυτοάνοσα νοσήματα, ευαισθησία σε λοιμώξεις κλπ), με παχυσαρκία και δυσκολία απώλεια βάρους, με δερματοπάθειες, με σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, αρθραλγίες και άλλα χρόνια νοσήματα.

Το TrophoScan^® έχει σχεδιασθεί και δημιουργηθεί εξολοκλήρου από τη Διαγνωστική Αθηνών. Tα αντιγόνα των τροφών που χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο, έχουν προέλθει από ελληνικά προϊόντα και από προϊόντα που μπορούμε να βρούμε και να καταναλώσουμε στην ελληνική αγορά. Έχει αποδειχθεί σε διάφορες μελέτες ότι υπάρχει διαφορά στην αντιγονική σύνθεση των τροφών ανάλογα την ποικιλία της τροφής. Ρόλο στην αντιγονική σύνθεση μπορεί να παίζει ακόμη και η ωριμότητα ενός φρούτου ή λαχανικού.

*Η θερμική επεξεργασία των αντιγόνων που χρησιμοποιούμε στην Διαγνωστική Αθηνών πριν την απομόνωση των αντιγόνων είναι μια μοναδική διαδικασία πριν την έναρξη της διαδικασίας απομόνωσης των πρωτεϊνών των τροφίμων. Γίνεται σε τρόφιμα που κατά κοινή συνήθεια μαγειρεύονται (π.χ. κρέατα, πουλερικά, ψάρια) και υφίστανται μια ισοδύναμη με το μαγείρεμα θερμική εργαστηριακή προεργασία, έτσι ώστε η αντιγονικότητα τους να προσεγγίζει ακόμη περισσότερο την πραγματική αντιγονική δομή των τροφίμων που καταναλώνουμε. Έχει αποδειχθεί ότι τα αντιγόνα που απομονώνονται με αυτό τον τρόπο, είναι πιο αποτελεσματικά (κάνουν το σύστημα της ELISA πολύ πιο ευαίσθητο) στην αναγνώριση και δέσμευση των αντισωμάτων όλων των κλάσεων (IgA, IgG, IgE, IgM). Μόνον ό έλεγχος της τροφικής δυσανεξίας με το TrophoScan® σε ολόκληρη την Ευρώπη χρησιμοποιεί αυτή την προσέγγιση στη διερεύνηση της Τροφικής Δυσανεξίας. Η επεξεργασία των τροφών έχει σαν αποτέλεσμα των σχηματισμό Νέο-Αλλεργιογόνων.