Η μέτρηση του β-καροτενίου στο αίμα χρησιμοποιείται για την εκτίμηση της γενικότερης κατάστασης θρέψης του οργανισμού, για την εργαστηριακή επιβεβαίωση της καροτενοδερμίας και για την εκτίμηση της δυσαπορρόφησης των λιπών και της στεοτόρροιας.
Το β-καροτένιο είναι ένα λιποδιαλυτό μικροθρεπτικό συστατικό που είναι πρόδρομος της βιταμίνης Α. Ως εκ τούτου, η έλλειψη ή η μείωση του β-καροτένιου μπορεί να οδηγήσει σε ανεπάρκεια της βιταμίνης Α. Το β-καροτένιο είναι η μορφή της βιταμίνης Α που προέρχεται από φυτικές πηγές (πράσινα ή πορτοκαλί λαχανικά και φρούτα). Το σώμα μετατρέπει το β-καροτένιο σε βιταμίνη Α, εάν ο θυρεοειδής λειτουργεί κανονικά και ο ασθενής δεν έχει διαβήτη.
Τα καροτενοειδή είναι οι πιο άφθονες ομάδες χρωστικών και λιποδιαλυτά αντιοξειδωτικά στη φύση που είναι υπεύθυνα για το κίτρινο, πορτοκαλί ή κόκκινο χρώμα των φρούτων, των φύλλων και των λουλουδιών. Το 2005 τα καροτενοειδή χωρίστηκαν σε δύο κατηγορίες: τις προβιταμίνες Α (π.χ. β-καροτένιο, α-καροτένιο και β-κρυπτοξανθίνη) και τις μη-προβιταμίνες Α. Αργότερα, το 2013 τα φυσικά καροτενοειδή ταξινομήθηκαν σε τρεις ομάδες: καροτένια, ξανθοφύλλες και λυκοπένιο. Το β-καροτένιο, το α-καροτένιο, το λυκοπένιο, η λουτεΐνη και η κρυπτοξανθίνη είναι μερικά διατροφικά καροτενοειδή που βρίσκονται στο ανθρώπινο αίμα. Τα β-καροτένια, τα οποία είναι πρόδρομοι της βιταμίνης Α, έχουν μεγαλύτερο δυναμικό προβιταμίνης Α σε σύγκριση με το α-καροτένιο ή τη β-κρυπτοξανθίνη λόγω της παρουσίας ενός δακτυλίου β-ιονόνης που συνδέεται με μια αλυσίδα 11 ανθράκων. Το β-καροτένιο, το α-καροτένιο και το λυκοπένιο αποτελούνται μόνο από άτομα άνθρακα και υδρογόνου, ενώ οι ξανθοφύλλες είναι καροτενοειδή με τουλάχιστον ένα άτομο οξυγόνου. Η ζεαξανθίνη, η λουτεΐνη, η α-και β-κρυπτοξανθίνη, η κανθαξανθίνη και η ασταξανθίνη είναι σημαντικές ξανθοφύλλες που περιέχουν υδροξυ-ομάδες και κετο ομάδες στις δομές τους. Η παρουσία συζευγμένων διπλών δεσμών στη δομή επιτρέπει στα καροτενοειδή να δέχονται ηλεκτρόνια από δραστικές ρίζες, να εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες και να ισομερίζονται και να βοηθούν στην οξείδωση παρουσία οξυγόνου, φωτός και θερμότητας. Η χημική αντιδραστικότητα, το διακριτικό σχήμα και οι ιδιότητες απορρόφησης του φωτός των καροτενοειδών αποδίδονται στους εναλλασσόμενους διπλούς και απλούς δεσμούς που υπάρχουν στον πυρήνα της αλυσίδας πολυενίου που τα αποτελούν. Υπάρχουν διαφορετικές δομικές διαμορφώσεις και σχήματα λόγω του ισομερισμού γύρω από διπλούς δεσμούς C=C (π.χ. ισομερές trans ή cis) και πιθανή περιστροφή γύρω από απλούς δεσμούς C-C στην αλυσίδα πολυενίου. Τα καροτενοειδή απορροφούν φως στο ορατό φάσμα σε μήκη κύματος 400–500 nm.
Επιδημιολογικές μελέτες βρήκαν συσχέτιση μεταξύ της υψηλής διατροφικής πρόσληψης καροτενοειδών και της μείωσης του κινδύνου εμφάνισης παθήσεων του μαστού, του τραχήλου της μήτρας, των ωοθηκών, του παχέος εντέρου, των καρδιαγγειακών νοσημάτων και των οφθαλμικών παθήσεων.
Οι τροφές με την υψηλότερη περιεκτικότητα σε β-καροτένιο είναι:
- σκούρα φυλλώδη πράσινα, όπως λάχανο και σπανάκι
- γλυκοπατάτες
- καρότα
- μπρόκολο
- κολοκύθα
- πεπόνι
- κόκκινες και κίτρινες πιπεριές
- βερίκοκα
- μπρόκολο
- μπιζέλια
- μαρούλι
Το β-καροτένιο βρίσκεται επίσης σε βότανα και μπαχαρικά όπως:
- πάπρικα
- πιπέρι καγιέν
- τσίλι
- μαϊντανός
- κόλιανδρος
- μαντζουράνα
- φασκόμηλο
Σημαντική Σημείωση
Τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων αποτελούν την σημαντικότερη παράμετρο για τη διάγνωση και την παρακολούθηση όλων των παθολογικών καταστάσεων. Το 70-80% των διαγνωστικών αποφάσεων βασίζεται στις εργαστηριακές εξετάσεις. Η ορθή ερμηνεία των εργαστηριακών αποτελεσμάτων επιτρέπει στον γιατρό να διακρίνει την "υγεία" από τη "νόσο".
Τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων δεν πρέπει να ερμηνεύονται ως το αριθμητικό αποτέλεσμα μιας μεμονωμένης ανάλυσης. Τα αποτελέσματα των εξετάσεων πρέπει να ερμηνεύονται σε σχέση με το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό, τα κλινικά ευρήματα και τα αποτελέσματα άλλων εργαστηριακών εξετάσεων και πληροφοριών. Ο προσωπικός σας γιατρός μπορεί να εξηγήσει τη σημασία των αποτελεσμάτων των εξετάσεων σας.
Στη Διαγνωστική Αθηνών απαντάμε σε κάθε σας απορία σχετικά με τις εξετάσεις που κάνετε στο εργαστήριο μας και επικοινωνούμε με τον γιατρό σας προκειμένου να έχετε την καλύτερη δυνατή ιατρική φροντίδα.
